Sri Lankalılar , Güney Asya ülkesinin on yıllardır yaşadığı en kötü mali krizin ardından yolsuzlukla mücadele ve kırılgan ekonomiyi toparlama sözü veren Marksist eğilimli Anura Kumara Dissanayake’yi yeni cumhurbaşkanı olarak seçtiler.
Pazar günü yapılan Cumhurbaşkanlığı 2. tur oy sayımında bazı rakipleri gibi siyasi bir kökene sahip olmayan 55 yaşındaki Dissanayake, oy sayımında baştan sona önde giderek mevcut Cumhurbaşkanı Ranil Wickremesinghe ve muhalefet lideri Sajith Premadasa’yı saf dışı bıraktı .
Dissanayake seçilmesinin ardından basına “Bu ülkeyi düzeltebileceğimize, istikrarlı bir hükümet kurabileceğimize… ve ilerleyebileceğimize inanıyoruz. Benim için bu bir pozisyon değil, bir sorumluluk” açıklama yaptı.
Seçim, ağır borçlu ülkenin ekonomik çöküşten kırılgan ekonomik toparlanmasına öncülük eden mevcut devlet başkanı Wickremesinghe için bir referandumdu ancak bu toparlanmanın anahtarı olan kemer sıkma önlemleri seçmenleri kızdırdı. Oyların %17’sini alarak üçüncü oldu.
75 yaşındaki Wickremesinghe, yenilgiyi kabul ettiğini açıklarken yaptığı açıklamada, “Sayın Başkan, burada size, ikimizin de çok sevdiği Sri Lanka adlı sevgili çocuğumuzu büyük bir sevgiyle teslim ediyorum” dedi.
Dissanayake, 2019’daki son başkanlık seçiminde elde ettiği %3’lük orana göre büyük bir artışla 5,6 milyon oy veya %42,3 oy aldı. Premadasa ise %32,8 ile ikinci oldu.
Hint Okyanusu’ndaki adanın tarihinde ilk kez, ilk iki adayın kazanan ilan edilmek için gereken oyların yüzde 50’sini alamaması üzerine başkanlık yarışında ikinci tur oy sayımı yapıldı.
Seçim sisteminde, seçmenler seçtikleri adaylar için üç tercihli oy kullandı. İlk sayımda hiçbir aday %50 kazanamazsa, tercihli oylar kullanılarak en çok oyu alan iki aday arasında ikinci bir sayım yapılır.
Seçim komisyonunun verilerine göre, 17 milyon seçmenin yaklaşık yüzde 75’i oy kullandı.
Bu, ülkenin ekonomisinin 2022’de ciddi bir döviz sıkıntısı nedeniyle çökmesinden bu yana ilk seçimiydi. Protestolar, dönemin Devlet Başkanı Gotabaya Rajapaksa’yı kaçmaya ve daha sonra istifa etmeye zorladı.
Dissanayake, 2,9 milyar dolarlık Uluslararası Para Fonu kurtarma paketiyle bağlantılı kemer sıkma önlemleri altında ezilenler için değişim adayı olarak kendini tanıttı ve göreve geldikten 45 gün sonra parlamentoyu feshederek genel seçimlere gideceği sözünü vermişti.
Kolombo Üniversitesi’nden siyaset bilimci Pradeep Peiris, “Seçim sonucu, 2022’de tanık olduğumuz ayaklanmanın bitmediğini açıkça gösteriyor” dedi.
“İnsanlar bu özlemler doğrultusunda farklı siyasi uygulamalar ve siyasi kurumlara sahip olmak için oy kullandılar. AKD (halk arasında Dissanayake olarak bilinir) bu özlemleri yansıtıyor ve insanlar onun etrafında kenetlendi.”
Dissanayake, IMF mali hedeflerini etkileyebilecek vergileri azaltma sözü veren bir manifesto ve 25 milyar dolarlık yeniden borç düzenlemesiyle yatırımcıları endişelendirdi. Ancak seçim kampanyası sırasında daha uzlaşmacı bir yaklaşım benimsedi ve tüm değişikliklerin IMF ile istişare edilerek gerçekleştirileceğini ve borcun geri ödenmesini sağlamaya kararlı olduğunu söyledi.
IMF anlaşmasıyla desteklenen Sri Lanka ekonomisi, geçici bir toparlanmayı başardı . Bu yıl üç yıl içinde ilk kez büyümesi bekleniyor ve enflasyon, %70’lik kriz zirvesinden %0,5’e geriledi.
Ancak yaşam maliyetinin yüksek seyretmeye devam etmesi birçok seçmen için kritik bir konu oldu; milyonlarca insan yoksulluk içinde yaşamaya devam ediyor ve birçok kişi daha iyi bir gelecek umudunu bir sonraki lidere bağlıyor.
Dissanayake, Marksist eğilimli Janatha Vimukthi Peremuna partisinin de yer aldığı Ulusal Halk İktidarı ittifakından aday olarak yarıştı.
JVP’nin parlamentoda sadece üç sandalyesi olmasına rağmen, Dissanayake’nin yolsuzlukla mücadelede sert önlemler alma ve yoksulları destekleyecek daha fazla politikaya dair vaatleri popülaritesini artırdı.
Sri Lanka’nın ekonomisini istikrarlı bir büyüme yoluna sokmak, piyasalara güven vermek, borçlarını ödemek, yatırımcıları çekmek ve halkının dörtte birinin yoksulluktan kurtulmasına yardımcı olmak için 2027 yılına kadar IMF programına sadık kalmasını sağlaması gerekecek.
55 yaşındaki gayrimenkul iş adamı Janak Dias ise “Bu ülkenin çöküşünün temel nedeni kötü yönetimdir. Bu ülkeyi yönetecek iyi bir yöneticimiz olursa… gelecekte başarılı olabileceğimize dair güçlü bir hissimiz var” diyor.
/Reuters/
