Ortadoğu’daki savaş Şubat 2022 Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle başlayan savaşı gölgede bıraktı. Dünya kamuoyunun dikkati daha İsrail-Hamas-Hizbullah-İran üzerine yoğunlaştı. Ancak Ukrayna-Rusya arasında süren savaşta hızından bir şey kaybetmedi. Her savaşta olduğu gibi burada da büyük insanı dramların ortaya çıkmasına neden oldu.
BBC Haber editörü Yogita Limaye Ukrayna cephesindeki son durumu anlatan ‘’Ukrayna’nın ‘en tehlikeli cephe hattında’ Rusya ile mücadele’’ başlıklı bir haber/analiz yazdı. Limaye analizinde savaşın insanların hayatlarını nasıl değiştirdiğini örneklerle anlatıyor ve yazısında şu görüşlere yer veriyor:
‘’Ukrayna ordusunun 25. Tugayı’nın tıbbi biriminin başkanı Oleksandr, “Bu, tüm cephelerin en tehlikelisi” diyor.
Yaralı askerlerin ilk tedavi noktası olan, dar bir alanda kurulmuş derme çatma bir sahra ünitesinin tedavi odasındayız.
“Rusya Federasyonu çok sert bastırıyor. Cepheyi istikrara kavuşturamadık. Cephe hattı her hareket ettiğinde biz de hareket ediyoruz.”
Bölge başkenti Donetsk’in yaklaşık 60 km kuzeybatısında bulunan küçük bir maden şehri olan Pokrovsk’a yakınız.
Sağlık görevlileri bize yakın zamanda bir günde 50 askeri tedavi ettiklerini söylüyorlar; bu savaş boyunca daha önce nadiren görülen sayılar. Yaralılar, silahlı Rus insansız hava araçları tarafından saldırıya uğrama ihtimalinin daha az olduğu alacakaranlıktan sonra bu gizli yere tedavi için getiriliyorlar.
Ukrayna askerleri Pokrovsk’u savunmak için verilen vahşi savaşta yaralandı. Sadece birkaç ay önce, burası nispeten güvenli bir yer olarak kabul ediliyordu; yaklaşık 60.000 kişiye ev sahipliği yapıyordu: Sokaklar, restoranlar, kafeler ve pazarlar doluydu. Askerler genellikle bir mola vermek için cepheden şehre gelirdi.
Şimdi hayalet bir kasaba gibi hissettiriyor. Nüfusunun dörtte üçünden fazlası gitti.
Rusya Şubat ayında Avdiivka şehrini ele geçirdiğinden beri Donestk bölgesindeki ilerlemesi hızlı oldu. Ekim ayının başında, kilit şehir Vuhledar’ı ele geçirdi.
Ukrayna hükümeti, sahada karşılaştığımız askerlerle aynı fikirde; Pokrovsk civarındaki çatışmaların en yoğun olduğu yer olduğu konusunda.
Kiev bu hafta yaptığı açıklamada, “Pokrovsk yönü düşman saldırılarının sayısına öncülük ediyor” dedi ve Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin son iki hafta içinde hemen hemen her gün yaklaşık 150 “düşman” saldırısını püskürttüğünü iddia etti.
Cepheden altı mil uzaktaki sahadaki birimde, ordu sağlık görevlisi Tania, yüzünün büyük bir kısmını kanlı bir bandajla kapatan asker Serhii’nin kolunu tutuyor ve onu muayene odasına götürüyor.
Tania, “Durumu ciddi” diyor.
Serhii’nin gözlerinden birinde, kafatasında ve beyninde şarapnel yaraları var. Doktorlar yaralarını hızla temizliyor ve antibiyotik enjekte ediyor.
Pokrovsk, birçok vatandaş tarafından terk edilmiş durumda ve şu anda büyük oranda elektrik ve su yok.
Kısa süre sonra beş asker daha getirdiler. Nasıl yaralandıklarından emin değillerdir. Ateşin şiddeti o kadar ani olabilir ki, yaraları havan topları veya insansız hava araçlarından atılan patlayıcılar yüzünden oluşmuş olabilir.
“Burası tehlikeli. Zihinsel ve fiziksel olarak zor. Hepimiz yorgunuz ama başa çıkıyoruz,” diyor tugayın tüm tıbbi birimlerinin komutanı Yuriy.
Gördüğümüz askerlerin hepsi sabahın değişik saatlerinde yaralanmışlar, ama daha güvenli olan hava karardıktan sonra gelmişler.
Bu tür gecikmelerin ölüm ve sakatlık riskini artırabileceği söyleniyor.
Adı Taras olana başka bir asker şarapnel yarasından kaynaklanan kanamayı durdurmak için koluna turnike bağlamış. Ancak şimdi 10 saatten fazla bir süre sonra kolu şişmiş ve solgun görünüyor ve hissedemiyor. Bir doktor bize kolunun kesilmesi gerekebileceğini söylüyor.
Son 24 saatte iki askerin yaşamını yitirdiği bildirildi.
Saha biriminde gördüğümüz şey, önemli bir ulaşım merkezi olan Pokrovsk için verilen savaşın vahşetine işaret ediyor. İçinden geçen demir yolu bağlantısı, sivilleri ön cephedeki kasabalardan Ukrayna’nın daha güvenli bölgelerine tahliye etmek ve orduya malzeme taşımak için düzenli olarak kullanılıyordu.
Ukrayna burada neyin tehlikede olduğunu biliyor.
Rus İHA’larının tehdidi her zaman mevcut. Biz oradayken tıbbi ünitenin hemen dışında bir tanesi dolaşıyor. Bu, ön cepheden tahliyeleri aşırı derecede zorlaştırıyor. Binanın pencereleri tahtalarla kapatılmış, böylece İHA’lar içeri bakamıyor, ancak biri kapıdan dışarı adım attığı anda vurulma riskiyle karşı karşıya kalıyor.
İnsansız hava araçları Pokrovsk’ta yaşayan diğer vatandaşlar için de tehdit oluşturuyor.
“Sürekli vızıldadıklarını duyuyoruz ve pencerelerden içeri bakıyorlar,” diyor savaştan yorgun kalan sakinlerden biri olan 50 yaşındaki Viktoriia Vasylevska. Ama o bile artık şehrin özellikle tehlikeli doğu ucundaki evinden tahliye edilmeyi kabul etti.
Cephe hattının ne kadar hızlı batıya, Pokrovsk’a doğru ilerlediğini görünce şaşırıyor.
“Her şey çok hızlı oldu. Burada bundan sonra ne olacağını kim bilir. Cesaretimi kaybediyorum. Panik ataklarım var. Gecelerden korkuyorum.”
Viktoriia, neredeyse hiç parası olmadığını ve hayatına başka bir yerde sıfırdan başlaması gerektiğini, ancak şu an burada kalmanın çok korkutucu olduğunu söylüyor.
“Savaşın bitmesini istiyorum. Müzakereler olmalı. Zaten Rusya’nın aldığı topraklarda hiçbir şey kalmadı. Her şey yıkıldı ve tüm insanlar kaçtı,” diyor.
Konuştuğumuz insanların çoğunda, iki buçuk yıldan fazla süren yıpratıcı savaşın yarattığı moral bozukluğunu görüyoruz.
Pokrovsk’un büyük bölümünde elektrik ve su yok.
Bir okulda, ortak bir musluğu kullanmak için bekleyen boş bidonlar taşıyan bir insan kuyruğu var. Bize birkaç gün önce dört musluğun çalıştığını, ancak şimdi sadece bir tanesine düştüğünü söylüyorlar.
Sokaklarda ilerlerken yıkım cepleri görülüyor, ancak şehir henüz şiddetli çatışmaların yaşandığı diğerleri gibi bombalanmamış.
Kapalı olan merkez pazarda hâlâ açık olan bir yiyecek tezgahından patates çuvalları satın alan 69 yaşındaki Larysa ile tanışıyoruz.
“Çok korkuyorum. Sakinleştiriciler olmadan yaşayamam,” diyor. Küçük emekli maaşıyla başka bir yerde kira ödeyebileceğini düşünmüyor:
“Hükümet beni bir yere götürüp bir süre barındırabilir. Peki ya ondan sonra?”
Başka bir alışverişçi, 77 yaşındaki Raisa araya giriyor. “Para olmadan hiçbir yere gidemezsiniz. Bu yüzden sadece evimizde oturup bunun bitmesini umuyoruz.”
Larysa, Rusya ile müzakere etme zamanının geldiğini düşünüyor: bir süre önce Ukrayna’daki çoğu kişi için düşünülemez olabilecek bir duygu. Ama en azından burada, cephe hattının yakınında, bunu dile getiren çok kişi bulduk.
“Çok sayıda oğlumuz ölüyor, çok sayıda çocuk yaralanıyor. Hayatlarını feda ediyorlar ve bu böyle devam ediyor” diyor.
Tahliye minibüsünün zeminindeki bir şilteden, 80 yaşındaki Nadiia ilerleyen Rus güçlerine karşı hiçbir sempati duymuyor. “Bu savaşa lanet olsun! Öleceğim,” diye feryat ediyor. ” Putin neden daha fazla toprak istiyor? Yeterince toprağı yok mu? Çok sayıda insanı öldürdü.”
Nadiia yürüyemiyor. Komşularının yardımına güvenerek evinin etrafında sürünüyordu. Sadece bir avuç komşusu geride kaldı, ancak sürekli bombardıman tehdidi altında, nereye gideceğini bilmese de ayrılmaya karar verdi.
Ama henüz şehri terk etmeyenler de var.
Bunlar arasında savaşta zarar gören altyapıyı onarmak için çalışan yerel halk da var.
Vitaliy, kendisi ve iş arkadaşları elektrik hatlarını onarmaya çalışırken, “Cephe hattına en yakın sokaklardan birinde yaşıyorum. Evimin etrafındaki her şey yanmış durumda. Komşularım evleri bombalandıktan sonra öldüler” diyor.
“Ama adamlarımızı terk etmenin doğru olduğunu düşünmüyorum. Zafer kazanana ve Rusya suçlarının cezasını çekene kadar savaşmalıyız.”
Onun kararlılığı, hasarlı bir evi onarmaya çalışırken tanıştığımız 20 yaşındaki Roman ile aynı değil.
“Savaştığımız toprakların insan hayatına değdiğini düşünmüyorum. Askerlerimizin çoğu öldü. Gelecekleri, eşleri ve çocukları olabilecek genç adamlar. Ama cepheye gitmek zorundaydılar.”
Bir sabah şafak vakti, şehrin dışındaki savaş alanına doğru gidiyoruz. Kurutulmuş ayçiçeği tarlaları yolların kenarlarını süslüyor. Neredeyse hiç siper yok ve bu yüzden kendimizi Rus drone saldırılarından korumak için inanılmaz bir hızla gidiyoruz.
Cephe hattına yaklaştığımızda büyük patlama sesleri duyuyoruz.
Ukrayna topçu mevzilerinde Vadym, Sovyet döneminden kalma bir topçu silahını ateşliyor. Sağır edici bir ses çıkarır ve yerden toz ve kurumuş yaprakları savurur. Rus misillemesinden korunmak ve bir sonraki Ukrayna saldırısının koordinatlarını beklemek için yeraltı sığınağına sığınır.
“Onların daha fazla insan gücü ve silahı var. Ve adamlarını savaş alanına top yemi gibi gönderiyorlar,” diyor.
Ancak Pokrovsk’un düşmesi durumunda, Pokrovsk’a sadece 32 km uzaklıktaki Dnipro bölgesine bir kapı açılacağını ve işlerinin daha da zorlaşacağını biliyor.
“Evet, yorgunuz ve birçok adamımız öldü ve yaralandı, ama savaşmalıyız, aksi takdirde sonuç felaket olacak.”
