🔴 ABD Başkanı Donald Trump ikinci döneminin ilk gününde bir dizi kararname imzaladı. Bunlar arasında ABD’nin Dünya Sağlık Örgütü’nden (DSÖ) çekilmesini içeren karar da vardı.
ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray’daki ilk gününde ABD’yi Dünya Sağlık Örgütü’nden (DSÖ) çekme sürecini başlattı.
Trump benzer bir adımı ilk döneminde de atmış ama son karar, halefi Joe Biden tarafından geri alınmıştı.
Bilim insanları, ABD’nin DSÖ’den çekilmesiyle beraber AIDS, sıtma ve tüberküloz gibi bulaşıcı hastalıklarla mücadelede şimdiye dek elde edilen kazanımların kaybedileceği, yeni salgın hastalıkların dünyayı tehdit edeceği endişesinde.
Ne oldu?
Donald Trump, Oval Ofis’te ABD’nin DSÖ’den ayrılık sürecini detaylandıran bir kararnameyi imzaladı.
Bu adım, ABD’nin DSÖ’ye gelecekte yapacağı fon aktarımını kesmesi, DSÖ’deki ABD’li sağlık çalışanlarının geri çağrılması ve bunların yeniden görevlendirilmesini içeriyor.
Temmuz 2020’de, DSÖ’nün COVID-19’u pandemi olarak ilan etmesinden birkaç ay sonra Trump yönetimi, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’e ABD’nin DSÖ’den çekilmeyi planladığını resmen bildirmiş ve buraya sağlanan finansmanı askıya almıştı.
Halk sağlığı girişimi Resolve to Save Lives Başkanı Dr. Tom Frieden, Trump’ın bu hareketinin “Amerikalılar’ı ve dünyayı daha az güvende kıldığını” söyledi.
Trump ABD’yi DSÖ’den çekebilir mi?
Evet, Kongre’nin onayını aldığı ve mevcut mali yıl için DSÖ’ye olan yükümlülüklerini yerine getirdiği sürece bu olabilir.
ABD, DSÖ’ye 1948 yılında Kongre’nin her iki kanadı tarafından kabul edilen ve daha sonra tüm yönetimler tarafından desteklenen ortak bir kararla katılmıştı. Ayrılık durumunda bir yıllık bildirim sürecine girecekler.
Bu DSÖ için ne anlama geliyor?
ABD’nin ayrılığı DSÖ’yü mali açıdan zor bir duruma düşürecek. Çünkü tarihsel olarak DSÖ’nün en büyük bağışçılarından biri ABD ve kuruma sadece yüz milyonlarca dolar değil, aynı zamanda halk sağlığı alanında uzmanlaşmış yüzlerce personel de yolladı.
Son 10 yılda DSÖ’ye her yıl yaklaşık 160 milyon dolar (5,7 milyar TL) ila 815 milyon dolar (29 milyar TL) aralığında finansman sağladılar. Kurumun yıllık bütçesi yaklaşık 2-3 milyar dolar (71-106,8 milyar TL) aralığında.
DSÖ yoksul ülkelerde aşı ve tıbbi malzeme yardımları yapan, gerektiği takdirde personel desteği sağlayan, kanser ve ruhsal hastalıklar dahil yüzlerce sağlık durumu hakkında uygulanacak yönergeleri belirleyen bir kurum.
Finansmanın kesilmesi, çocuk felcini yok etme çabalarını, anne ve çocuk sağlığı programlarını ve yeni salgın hastalıkları teşhis etmeye yönelik devam eden araştırmaları sekteye uğratabilir.
Öte yandan ABD’li bilim insanları, DSÖ’nün denetimindeki kritik genetik veri tabanlarına hızlı erişimlerini kaybedecek. Bu da aşı ve ilaç üretimi girişimlerini aksatabilir.
Georgetown Üniversitesi’nde yer alan DSÖ Küresel Sağlık Hukuku İş Birliği Merkezi Direktörü Lawrence Gostin, ABD kaynaklarını kaybetmenin DSÖ’nün küresel gözetim ve salgın müdahale çabalarını “mahvedeceğini” söyledi.
Gostin, “Bu durum yeni hastalıkların kontrolden çıkmasını ve potansiyel olarak bir pandemiye yol açmasını daha olası hale getirecektir,” dedi.
Diğer ülkeler nasıl tepki verecek?
Trump DSÖ’den ilk çekildiğinde, Almanya fonlarını artırarak kısa bir süre için kurumun en büyük bağışçısı haline gelmişti. Ancak Almanya’nın ya da diğer Avrupalı liderlerin bu kez bu finansman boşluklarını doldurmak için aynı iştahı gösterecekleri açık değil.
ABD merkezli düşünce kuruluşu Center for Global Development’ın küresel sağlık politikası programı direktör yardımcısı Dr. Pete Baker yaptığı açıklamada, “Eğer diğer üye devletler ya da hayırseverler devreye girer ve daha esnek bir finansman sağlarlarsa – ABD’nin sağladığından daha az olsa bile – bu DSÖ’nün daha çevik olmasına yardımcı olabilir,” dedi.
Trump ABD’yi neden DSÖ’den çekiyor?
Eylül ayındaki bir mitinginde Trump, Çin tarafından “yönetildiğini” belirttiği DSÖ ve diğer kamu sağlığı kurumlarındaki “yolsuzluğun üzerine gideceğini” söyledi.
2020’de DSÖ’nün pandeminin ilk günlerinde koronavirüsün yayılma hızını gizlemek için Çin ile “iş birliği” yaptığını iddia ediyordu.
ABD menşeli haber ajansı Associated Press’in (AP) Haziran 2020 tarihli bir çalışmasında, Çin’in virüsle ilgili önemli ayrıntıları gizlediği ve bunun DSÖ’nün hastalığın yayılmasını durdurma çabalarını engellediği belirtiliyor.
DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus Aralık 2024’te düzenlediği basın toplantısında, “İş birliğine gerçekten inanıyoruz ve birlikte çalışmaya hazırız,” dedi.
Fakat ABD’nin desteği olmadan da yola devam edeceklerini ima edercesine, 2018’de, Ebola hastalığıyla mücadelede hiçbir ABD’li sağlık çalışanının sahada görev almayışından örnek verdi.
“Demokratik Kongo’ya bu salgını kontrol altına almada yardım eden DSÖ ve ortaklarıydı.”
/euronews/
