DEM Parti Diyarbakır Milletvekili Ceylan Akça Cupolo, Meclis Başkanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Kabinesi üyelerine ‘anadili politikalarıyla’ ilgili toplam 19 soru önergesi verdi.
Akça Cupolo, ”Küresel örnekler Sürdürülebilir dil politikalarının yalnızca sembolik tanınmayı değil, aynı zamanda teşvik ve desteklerle yerel dillere ekonomik işlev kazandırılması gerektirdiğini gösteriyor.” dedi.
DEM Partili vekilin Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın yanıtlaması istediği soru önergesi şöyle:
”Devletler idari sınırları içindeki farklı dilleri konuşan halkların varlığını iç bütünlük için potansiyel bir tehdit olarak kabul edip bu dillerin kullanımını caydıracak politikalar tasarlayabildiği gibi; bu halkların güvenini kazanmak, kültürel zenginliği devletin karakteristik bir yapısı haline getirmek, dil çeşitliliğini korumak ve kullanımını teşvik etmek için de tasarlayabilmektedir. Türk, Kürt, Arnavut, Azeri, Arap, Boşnak, Bulgar, Çerkes, Çingene, Gürcü, Ermeni, Hemşinli, Laz, Pomak, Rum, Süryanilerden oluşan çok dilli halklar mozaiği olan Türkiye’de anadiller; bölgesel olarak yoğunlaşarak coğrafi yayılım göstermektedir. Bu yönüyle bölge üniversitelerinde Kürtçe (Kurmancî ve Zazakî) dil ve edebiyat bölümlerinin açılması, yine Kürtçe’nin bölge bazında ilköğretimde seçmeli ders olarak örgün eğitime dahil edilmesi, TRT Kurdî’nin kurulması, anadillerin korunması ve teşvik edilmesi açısından oldukça anlamlı gelişmelerdir.
Ancak yapılan araştırmalar bir dilin; ekonomik faydaya sahip olduğunda, yani onu konuşmak finansal ve profesyonel avantajlar sağladığında yaşayabildiğini yahut tam tersi ekonomik fayda sağlamayan dillerin azalma eğiliminde olduğunu göstermektedir. Bir başka ifadeyle; özel-sivil-kamu kurumları o dili konuşan çalışanlara ihtiyaç duyuyorsa, söz konusu dil küresel ticarette kullanılıyorsa, güçlü bir kültür varlığı var ve bu varlık kültür endüstrisi öğesiyse, teknoloji ve medya platformlarında kullanılıyorsa, hülasa bireyler bu dille geçimini sağlıyorsa canlılığını korur. Aksi takdirde ekonomik baskının, insanları baskın dillere doğru iteceği bilinmektedir. Dünyada sayısız örneği bulunmakla beraber, sınırları içinde yerel halk tarafından konuşulan dilleri ekonomi dillerine dönüştüren en iyi uygulama örnekleri İrlanda’da İrlandaca için, Galler’de Galce için, İsrail’de İbranice için, İspanya’da Katalanca ve Bask dilleri için, Kanada’da Fransızca için, Yeni Zelanda’da Maori dili için görülmektedir. Bu örneklerin tamamının ortak noktası; uygulamadaki dil politikalarının vitrinlik değil, bütüncül bakış açısı ve ekonomik işlevsellikle desteklenmiş ömürlük dil politikaları olduğu anlaşılmaktadır.”
Bu bağlamda:
- Cumhurbaşkanlığına bağlı kurumların sunduğu kamusal hizmetlerden hangileri Türkçe dışında farklı bir dille sunuluyor? Sunulduğu hizmetlere göre ayrıştırılmış bu diller nelerdir? Kürtçe bu dillerden biri midir?
- Cumhurbaşkanlığı ve bağlı kurumlar bünyesinde, Kürtçe dil bilme zorunluluğu/yeterliliğiyle istihdam edilen personel var mıdır? Varsa; bunların mesleklerine göre ayrıştırılmış sayıları kaçtır?
- Türkçe dışında herhangi bir dil bilme zorunluluğu/yeterliliğiyle istihdam edilen personeliniz var mıdır? Varsa; bu personelin dillere ve mesleklere göre ayrıştırılmış sayıları kaçtır?
- Cumhurbaşkanlığı ve bağlı kurumların resmi web siteleri Türkçe dışında hangi diller için erişim hizmeti sunmaktadır? Kürtçe bu dillerden biri midir?
- Cumhurbaşkanlığına bağlı kurumların hizmetleri için geliştirip kullanıma sunduğunuz kaç telefon uygulaması (aplikasyon) vardır? Bunlar Türkçe dışında hangi diller için erişim hizmeti sunmaktadır? Kürtçe bu dillerden biri midir?
- Cumhurbaşkanlığı ve bağlı kurumların bülten, dergi, plan, rapor gibi her nevden basılı dokümanları Türkçe dışında hangi dillerde basılmaktadır? Kürtçe bu dillerden biri midir?
- Cumhurbaşkanlığına bağlı kurumların toplamakla mükellef olduğu vergilerden, Türkçe dışında bir dil bilme zorunluluğu/yeterliliğiyle sağlanan vergi indirimi uygulaması var mıdır? Varsa bunların dillere göre ayrıştırılmış olarak yararlanıcı işletme ve/veya kişi sayısı kaçtır?
- Cumhurbaşkanlığı ve bağlı kurumların burs, hibe/fon dağıtım ve/veya sübvansiyon desteği hizmeti var mıdır? Varsa; herhangi bir dil bilme zorunluluğu/yeterliliğiyle dağıtılan bursların, hibe/ fonların ve/veya sübvansiyonların dillere göre dağılımı nasıldır? Kürtçe bu dillerden biri midir?
- Cumhurbaşkanlığı ve bağlı kurumların Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) ile imzalanmış herhangi bir iş birliği protokolü/anlaşması var mıdır? Varsa; bu protokolün/anlaşmanın belge dili nedir? Bu protokolü/anlaşmayı uygulamak, izlemek ve raporlamak için istihdam edilen Kürtçe bilen kişi sayısı kaçtır?
