🔴 Son üç haftada Türkiye’den Avrupa’ya gönderilen 26 ürün ‘zehir’ ve ‘kansorejen’ madde tespiti gerekçesiyle iade edildi. Bazıları piyasadan geri çekildi.
Diken’den Ayşegül Kasap’ın haberi:
Tarım ve Orman Bakanlığı, 7 Ocak 2025’te yeni yönetmelikle pestisit limitlerinde güncellemeye giderek Avrupa Birliği (AB) standardı getirmişti.
Bakanlık yönetmeliğin yayınladığı tarihten itibaren üç ayda uyum sağlanacağını belirtmişti. O tarihten önce yürürlükteki hükümlere uygun olarak üretilmiş gıdalar içinse “Raf ömrü boyunca piyasada bulunabilir” denmişti.
Buna karşın Avrupa’dan gıda bildirimlerinin ardı arkası kesilmiyor.
18 Mart: Şekerleme
Almanya, Türkiye’den aldığı şekerlemede beyan edilmemiş alerjen tespit etti.
‘Tehlikeli’ koduyla yetkililere ürün hakkında bilgi geçildi.
19 Mart: Biber
Türkiye’den Bulgaristan’a gönderilen taze biberlerde formetanat tespit edildi. Bu bir pestisit türü. İzin verilen limit 0,01 mg/kg – ppm. Analiz sonuçlarında çıkan miktarsa 0,157+/-0,079 mg/kg – ppm. Yani 15,7 katı.
Yetkililer ürünleri ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan reddetti.
Pestisitlerin zararları
Pestisitler, insanlarda kısırlık, hormonal sistemde ve sinir sisteminde bozukluklar ve kanser gibi sağlık sorunlarına yol açabiliyor.
Pek çok kişi gıda ve su yoluyla bu zehirlere maruz kalıyor, ancak özellikle tarım işçileri gibi doğrudan pestisitlerle çalışanlar ve bunların uygulandığı bölgede bulunan kişiler özellikle büyük risk altında.
20 Mart: Kuru incir
Fransa Türkiye’den aldığı kuru incirlerde Aflatoksin B1 saptadı. İzin verilen limit 6,0 µg/kg – ppb, analiz sonuçlarıysa 106±32 µg/kg – ppb. Yani 17,6 katı. Total aflatoksin miktarıysa güvenli limitin 14,3 katı çıktı.
Ürünler ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan reddedildi.
Finlandiya da Türkiye’den aldığı kuru incirlerde izin verilen limitin 4,3 katı Okratoksin A buldu ve ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan reddetti.
Aflatoksin nedir?
Tarım ve Orman Bakanlığı sitesinde şu tanım yer alıyor: “Aflatoksinler, kuvvetli zehir ve kanserojen maddelerdir. En zehir etkili olanı hem kanser hem de gen yapısını değiştirebilen Aflatoksin B1’dir.”
Bakanlık sitesinden ayrıca, ‘tüketicilerin korunması için ithalat, ihracat ve rutin kontroller esnasında numuneler alındığını ve bakanlığa bağlı laboratuvarlarda analiz edildiğini’ belirtiyor: “Zararlı olabilecek miktarda aflatoksin içeren gıda ve yemler tüketime sunulmaz.”
Okratoksin A nedir?
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın açıklamasına göre Okratoksin A toksik (zehirli) bir madde.
Bu zehirli madde, bağışıklığı baskılayıcılık, böbreklerde fonksiyonel ve yapısal bozukluklar, kanser oluşumu, sinir sistemini bozma gibi insan sağlığı için son derece ciddi yan etkilere sahip bir mikotoksin.
21 Mart: Çikolata
Almanya, Türkiye’den aldığı çikolatalarda sildenafil saptadı. Bulunan miktarsa 2780,00 mg/kg – ppm.
Sildenafil ereksiyon tedavisinde kullanılan bir ilaç. Gıda takviyelerinde kullanılması yasak. Bu ilaç doktor kontrolü dışında alındığın ani ölümlere neden olabiliyor.
Ürünler ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan reddedildi.
24 Mart: Biber, kuru incir
Bulgaristan Türkiye’den biberlerde fenamiphos tespit etti. İzin verilen limit 0,01 mg/kg – ppm. Analiz sonuçlarıysa 0,088+/-0,044 mg/kg – ppm. Yani 8,8 katı.
Ürünler ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan reddedildi.
Fenamiphos nedir?
Fenamiphos hem sağlığını etkileyen hem de havayı, suyu, toprağı kirleten bir pestisit.
Dünya Sağlık Örgütü bu pestisit için şöyle diyor: “Çok tehlikeli, solunduğunda ölümcül etkisi var. Üreme sistemine zararlı, nörolojik gelişimi olumsuz etkiliyor. Çiftçiler ve tarım işçilerine de zararlı. Arılar, kuşlar, faydalı böcekler ve su canlıları için de çok zehirli bir kimyasal.”
Yine biber yine pestisit
Bulgaristan başka bir sevkiyattaysa yine biberlerde permetrin buldu. Bu pestisitte izin verilen limit 0,05 mg/kg – ppm. Analiz sonuçlarında çıkan miktarsa 0,196+/-0,098 mg/kg – ppm. Yani 3,92 katı.
Biberler ‘potansiyel risk’ koduyla sınırdan reddedildi.
Kuru incir
Türkiye’den Fransa’ya gönderilen kuru incirlerden izin verilen limitin 4,3 katı Aflatoksin B1 saptandı. Total Aflatoksin miktarıysa 4,2 katı çıktı.
Ürünler ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan reddedildi.
Kuru incirlerde Aflatoksin B1 bulan diğer ülkeyse Almanya. Analiz sonuçlarında izin verilen limitin 2,2 katı çıktı. Total Aflatoksin miktarıysa 1,4 kat fazla.
Ürünler ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan reddedildi.
Biber
Hollanda, Türkiye’den aldığı biberlerde bir pestisit türü olan formetanaat-hidroklorür tespit etti. İzin verilen limit 0,01 mg/kg – ppm. Analiz sonuçlarıysa 0,39 mg/kg – ppm. Yani 39 katı.
Dünya Sağlık Örgütü bu pestisit için ‘son derece tehlikeli’, ‘yüksek seviyede tehlikeli’ ve ‘muhtemel kanserojen’ olarak tanımlıyor.
Ürünler ‘tehlikeli’ koduyla piyasadan geri çekildi.
25 Mart: Kuru incir, kuru üzüm
Türkiye’den Almanya’ya gönderilen kuru incirlerde izin verilen limitin 1,75 katı Aflatoksin B1 buldu. Total Aflatoksin miktarıysa 2,52 kat fazla çıktı.
İncirler ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan geri gönderildi.
Kuru üzüm
Belçika, Türkiye’den aldığı kuru üzümlerde güvenli limitin altı katı pestisit türlerinden asetamiprid saptadı.
Üzümler ‘tehlikeli’ koduyla piyasadan geri çağrıldı.
27 Mart: Biber, kuru incir
Bulgaristan Türkiye’den aldığı biberlerde pestisit türlerinden fosthiazate, spirotetramat ve chlorpyrifos-methyl tespit etti. Bir üründe birden fazla pestisit bulunduğunda bu ‘pestisit kokteyli’ olarak tanımlanıyor.
Tespit edilen pestisitler ve miktarları şöyle:
| Pestisit Türü | İzin verilen limit | Saptanan miktar |
| Fosthiazate | 0,02 mg/kg – ppm | 0,626+/-0,313 mg/kg – ppm |
| Spirotetramat | 1 mg/kg – ppm | 2.165+/-1.083 mg/kg – ppm |
| Chlorpyrifos-methyl | 0,01 mg/kg – ppm | 0,050+/-0,025 mg/kg – ppm |
Yani izin verilen limitin;
- 31,3 katı fosthiazate
- 2,2 katı spirotetramat
- 5 katı chlorpyrifos-methyl
tespit edildi.
Biberler ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan geri gönderildi.
Kuru incir
Almanya Türkiye’den aldığı kuru incirlerde izin verilen limitin beş katı Aflatoksin B1 buldu. Total Afaltoksin miktarıysa 3,28 katı çıktı.
Alman yetkililer ‘tehlikeli’ koduyla ürünleri geri gönderdi.
28 Mart: Kuru incir, fındıklı tatlı, kurutulmuş kekik
Almanya Türkiye menşeili kuru incirlerde bir kez daha Aflatoksin B1 tespit etti. Analiz sonuçlarında izin verilen limitin dört katı bu ‘zehirli madde’ çıktı. Total Aflatoksin miktarıysa 2,8 kat daha fazla.
Ürünler ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan reddedidi.
Fındıklı tatlı
Almanya, Hollanda üzerinden Türkiye menşeili fındıklı tatlılardan izin verilenin 6,3 katı Aflatoksin B1 saptadı. Total Aflatoksin miktarıysa 4,17 kat fazla çıktı.
‘Tehlikeli’ koduyla ürünler imha edilecek ya da geri gönderilecek.
Kurutulmuş kekik
Polonya, Türkiye’den aldığı kurutulmuş kekiklerde izin verilen limitin 5,5 katı pirolizidin alkaloidleri buldu.
‘Potansiyel risk’ denilerek ürünler piyasadan geri çekildi.
Pirolizidin alkaloidler nedir?
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın sayfasında yer alan açıklamaya göre pirolizidin alkaloid (PA) grubu bileşikler bazı bitkiler tarafından sentezlenen toksik etkili sekonder metabolitler. Bu nedenle, PA’ların baharat, çay, bitkisel çay, takviye edici gıda ve bal gibi ürünlerde varlığının tespit edilmesi ve bunlardan kaynaklanan insan sağlığı risklerinin belirlenmesi önemli.
Zararları
Yine bakanlığın sayfasındaki bilgiye göre insanda akut toksik etkiler için hedef organ karaciğer. PA’ya yüksek miktarlarda maruz kalınması sonucunda, hepatomegali, karın bölgesinde inflamasyon ve birçok vakada siroza kadar ilerleyen bir tablo ortaya çıkabilir.
31 Mart: Armut
Fransa Türkiye’den aldığı armutlarda diflubenzuon ve pyriproxyfen tespit etti. Analiz sonuçlarında bu pestisitlerden izin verilen limitin üç katı diflubenzuon çıktı. 2,1 katıysa pyriproxyfen bulundu.
Armutlar ‘potansiyel risk’ koduyla tüketiciden geri çağrıldı.
2 Nisan: Kuru incir, kabak
Hırvatistan, Türkiye menşeili kuru incirlerde yüksek miktarda Aflatoksin B1 saptadı. Analiz sonuçlarında Aflatoksin B1 izin verilen limitin 46,3 katı çıktı. Total Aflatoksin miktarıysa 60 kat fazla.
Kuru incirler ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan reddedildi.
Kabak
Avusturya, Türkiye’den aldığı kabaklarda 4-Klorofenoksiasetik asit tespit etti. Hiç olmaması gerekirke bulunan miktar 0,027 mg/kg – ppm. Yetkiler ‘potansiyel risk’ koduyla piyasayı bilgilendirdi.
4-Klorofenoksiasetik asit zararları
Bu pestisin akut toksik etkileri kas sistemi ve MSS üzerinde olmakta. Klorofenoksiasetik asitlerle akut zehirlenmelerde ölüm oranı yüksek.
4 Nisan: Nar, kuru incir
Fransa, Almanya üzerinden gelen Türkiye menşeili narlarda yedi çeşit pestisit buldu. Yani ‘pestisit kokteyli.’
Tespit edilen pestisitler ve miktarları şöyle:
| Pestisit Türü | İzin verilen limit | Saptanan miktar |
| Spirotetramat | n/a | n/a |
| Asetamiprid | 0,0010 mg/kg – ppm | 0,029 mg/kg – ppm |
| Carbendazim | n/a | n/a |
| Klorpirifos | 0,01 mg/kg – ppm | 0,047 mg/kg – ppm |
| Pyraclostrobin | 0,02 mg/kg – ppm | 0,073 mg/kg – ppm |
| Fluxapyroxad | 0,01 mg/kg – ppm | 0,015 mg/kg – ppm |
| Deltametrin | 0,01 mg/kg – ppm | 0,052 mg/kg – ppm |
Yani izin verilen limitin;
- 29 katı asetamiprid
- 4,7 katı klorpirifos
- 3,65 katı pyraclostrobin
- 1,5 katı fluxapyroxad
- 5,2 katı deltametrin
tespit edildi.
Spirotetramat ve carbendazim pestisitlerindeyse n/a notu düşüldü. Yani uygulanması yasak.
Narlar ‘tehlikeli’ koduyla piyasadan geri çekildi.
Kuru incir
Fransa, Türkiye’den aldığı kuru incirlerde izin verilen limitin 2,1 katı Aflatoksin B1 tespit etti.
İncirler ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan reddedildi.
7 Nisan: Kurutulmuş biberiye
İsviçre Türkiye’den aldığı kurutulmuş biberiyede salmonella tespit etti. Ürünleri ‘tehlikeli’ koduyla piyasadan geri çekti.
Salmonella nedir?
Sağlık Bakanlığı’nın açıklamasına göre Salmonella enfeksiyonu (salmonelloz), bağırsak yolunu etkileyen bakteriyel bir hastalık. Salmonella bakterileri tipik olarak hayvan ve insan bağırsaklarında yaşar ve dışkı yoluyla atılır. İnsanlara en sık su veya yiyeceklerle bulaşır.
Salmonella bakterisinin vücuda alınmasından yaklaşık 12-72 saat sonra ishal, ateş, bulantı, kusma ve karın krampları şeklinde hastalık belirtileri ortaya çıkar. Hastalık genellikle dört-yedi gün sürer ve çoğu kişi tedavi olmadan iyileşir.
Bazı kişilerde, ishal hastanın hastaneye yatmasını gerektirecek kadar şiddetli olabilir. Yaşlılar, bebekler ve bağışıklık sistemi yetersiz olan kişilerde hastalık daha ciddi seyreder.
8 Nisan: Antep fıstığı
Türkiye’den Bulgaristan’a gönderilen antep fıstıklarında izin verilen limitin 3,95 katı Aflatoksin B1 saptadı. Total Aflatoksin miktarıysa 3,42 katı çıktı.
Ürünler ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan reddedildi.
9 Nisan: Organik kuru incirler
Almanya Türkiye’den aldığı organik kuru incirlerde izin verilenin 5,1 katı Aflatoksin B1 tespit edildi. Total Aflatoksin miktarıysa 5,1 katı çıktı.
Ürünler ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan reddedildi.
10 Nisan: Antep fıstıkları
Türkiye’den Bulgaristan’a gönderilen antep fıstıklarında izin verilen limitin 5,4 katı Aflatoksin B1 saptandı. total Aflatoksin miktarıysa 4,5 katı çıktı.
Ürünler ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan reddedildi.
