Kiev ve Moskova arasında Ukrayna’daki savaşı sona erdirmek için 2022’den bu yana İstanbul’da yapılan ilk doğrudan görüşmeler, iki tarafın ‘uç noktalarda’’ olduğu bir ortamda başladı. Rusya, işgal ettiği güney ve doğu Ukrayna topraklarını elinde tutmayı planladığını söylerken, Kiev, Kırım da dahil olmak üzere işgal edilen toprakları asla Rus olarak tanımayacağını söyledi.
Fransa 24’te yer alan haber/analize göre Kiev ve Moskova heyetleri, üç yıldan uzun süredir devam eden Ukrayna’daki savaşı sona erdirme olasılığı konusunda ilk doğrudan görüşmelerini yapmaya hazırlanıyor .
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy Türkiye’ye gideceğini duyururken , Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin görüşmelere katılmayacağını açıkladı.
Yoğun diplomasi trafiğine ve ABD Başkanı Donald Trump’ın çatışmaların bir an önce sona erdirilmesi çağrısına rağmen, Moskova ve Kiev’in talepleri birbirinden oldukça uzak görünüyor.
Rusya’ya ait topraklar
Rusya, işgal ettiği güney ve doğu Ukrayna topraklarının elinde tutulmayı ve Kiev’in daha fazla toprak vermesini defalarca talep etti.
Moskova, 2022 yılında tam kontrole sahip olmamasına rağmen Ukrayna’nın dört bölgesini – Donetsk, Lugansk, Zaporizhia ve Herson – ilhak etti.
Rusya ayrıca 2014 yılında Kırım yarımadasını ilhak etti ve o tarihten bu yana yarımadayı elinde tutuyor.
Devlet Başkanı Vladimir Putin geçen yıl Ukrayna’nın, herhangi bir barış anlaşmasının ön koşulu olarak, ordusunun hâlâ kontrol ettiği bölgelerden askerlerini çekmesini talep etmişti.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Moskova’nın bu topraklar üzerindeki mülkiyetinin tanınmasının herhangi bir müzakere için “zorunlu” olduğunu söyledi.
Kiev, Kırım da dahil olmak üzere işgal altındaki topraklarını asla Rusya’ya ait olarak tanımayacağını söyledi .
Ancak Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Kiev’in diplomatik yollarla geri dönüşlerini sağlamaya çalışmak zorunda kalabileceğini söyledi; bu da Rusya’nın herhangi bir barış anlaşmasında bir miktar toprak üzerindeki kontrolünü sürdürebileceğini kabul etmek anlamına geliyor.
Rusya’nın NATO’dan talepleri
Rusya ayrıca Ukrayna’nın NATO askeri ittifakına katılımının yasaklanmasını talep ediyor ve Zelenskiy’in görevden alınmasını istediğini defalarca dile getiriyor.
Rusya, 2022’de başlattığı işgal girişiminde Zelenskiy’i devirmeyi amaçlamıştı. Putin, televizyondan yaptığı konuşmada Ukrayna generallerine, Zelenskiy’i darbeyle devirme çağrısı yapmış ve ardından Moskova ile görüşmelere başlanmasını istemişti.
Putin, Mart ayında Ukrayna’nın BM destekli bir “geçici yönetim” altına alınması fikrini ortaya atarak, esasen Zelenskiy’in görevden alınması çağrısını tazeledi.
Rus yetkililer savaş boyunca Ukrayna’nın “askerden arındırılması” ve “Nazilerden arındırılması” çağrısında bulundular; bu da Kiev’i neo-Nazi bir “rejim” olarak tanınması istediği sonu çıkarıldı.
Kiev, Batı ve bağımsız uzmanlar bu iddiları reddetti.
Rusya ayrıca zaman zaman Ukrayna ordusunun büyüklüğünü sınırlamaya çalışıyor. Ukrayna’nın tarafsız bir devlet ilan edilmesini ve Batılı ülkelerin kendisine silah sağlamayı durdurmasını istiyor.
Ukrayna’ya güvenlik garantileri
Zelenski, aylardır Rusya’nın Ukrayna’ya tekrar saldırmasını engellemek için “güvenlik garantileri” çağrısında bulunuyor.
En önemli talebinin Ukrayna’nın NATO’ya kabul edilmesi ya da Ukrayna’nın askeri ittifakın Beşinci Maddesi’ndeki kolektif savunma kapsamına alınmasını istiyor.
Trump ise Ukrayna’nın bloğa katılma olasılığını reddederken, Rusya ise NATO üyeliğinin “kabul edilemez” olacağını söylüyor.
Bunun yerine Kiev, Moskova’yı caydıracak başka bir tür Batı askeri taahhüdü için baskı yapıyor.
İngiltere ve Fransa, “gönüllüler koalisyonu” adı verilen bir grup ülke arasında, olası bir ateşkesi uygulamak için olası bir Avrupa askeri konuşlandırılması hakkında görüşmeler yürütüyor .
Ancak Zelenski ve Kiev, Washington’ın her türlü “güvenlik garantisini” desteklemesini istiyor.
Moskova, NATO ülkelerinden herhangi bir şekilde Ukrayna’ya asker konuşlandırılmasını kabul etmeyeceğini açıkladı.
Ateşkes
Zelenski, hava, deniz ve karadaki çatışmaları kapsayacak şekilde derhal tam ve koşulsuz bir ateşkes istiyor.
Mart ayında ABD’nin bu yöndeki önerisini kabul etti ancak Putin bunu reddetti.
Putin ise bunun yerine Paskalya ve Rusya’nın 9 Mayıs Zafer Günü kutlamalarını kapsayacak şekilde iki kısa “ateşkes” emri verdi.
Söz konusu dönemlerde hava saldırıları azaldı ancak Ukrayna, Moskova’yı her ikisini de yüzlerce kez ihlal etmekle suçladı.
Putin, Kremlin’de yaptığı gece yarısı konuşmasında Rusya-Ukrayna arasında doğrudan görüşmeler çağrısında bulunarak, taraflar arasında bir tür ateşkes sağlanması ihtimalini “dışlamadığını” ileri sürdü.
(FRANSA 24 AFP ile)
