Umman’ın arabulucusu, İran ve ABD’nin beşinci tur nükleer müzakerelerinde “bir miktar ilerleme kaydedildiğini ama kesin bir durum olmadığını” belirtti.
Tahran’ın hızla ilerleyen nükleer programı konusundaki beşinci tur müzakereler İtalya’nın başkenti Roma’da gerçekleşti.
Arabuluculuk görevini üstlenen Umman’ın temsilcisi Bedr el-Busaidi’nin açıklamaları iki taraf arasındaki müzakerelerin devam edeceğini düşündürdü.
Washington, İran’dan uranyum zenginleştirme faaliyetlerini tamamen durdurmasını talep ediyor. Tahran ise “kırmızı çizgi” olarak nitelendirdiği programının devam etmesi gerektiğinde ısrarcı.
El-Busaidi, X hesabından şunları yazdı: “İran-ABD görüşmelerinin beşinci turu bugün Roma’da, kesin olmasa da bazı ilerlemeler kaydedilerek sona erdi.”
“Sürdürülebilir ve onurlu bir anlaşmaya varma yönündeki ortak hedefe doğru ilerleyebilmemiz için kalan konuları önümüzdeki günlerde netleştirmeyi umuyoruz.”
İran Dışişleri Bakanı Abbas Araghchi görüşmelerin ardından İran devlet televizyonuna yaptığı açıklamada El-Busaidi’nin “her iki taraf için de herhangi bir taahhüt yaratmadan” iki ülkenin başkentlerine iletilecek fikirler sunduğunu söyledi.
“Bu müzakereler sadece iki ya da üç toplantıda çözülemeyecek kadar karmaşık. Önümüzdeki bir ya da iki turda -özellikle de İslam Cumhuriyeti’nin pozisyonunun daha iyi anlaşılmasıyla- görüşmelerin ilerlemesini sağlayacak çözümlere ulaşabileceğimizi umuyorum.”
Görüşmelerde ABD’yi Orta Doğu temsilcisi Steve Witkoff ve Dışişleri Bakanlığı’nın politika planlama direktörü Michael Anton temsil etti.
Görüşme sonrasında hemen bir açıklama yapılmazken İran tarafı Witkoff’un Umman Büyükelçiliğinde yapılan görüşmelerden erken ayrıldığını duyurdu.
Zenginleştirme kilit çatışma noktası
Görüşmeler, ABD’nin uyguladığı ezici ekonomik yaptırımların bir kısmının kaldırılması karşılığında İran’ın nükleer programının sınırlandırılmasını amaçlıyor.
ABD Başkanı Donald Trump, bir anlaşmaya varılmaması halinde İran’ın nükleer tesislerini hedef alan hava saldırıları düzenleyeceği tehdidini defalarca dile getirdi.
ABD Savunma İstihbarat Teşkilatı’nın yeni bir raporunda “İran son yıllarda, eğer isterse, nükleer silah üretmek için kendisini daha iyi bir konuma getirecek faaliyetlerde bulundu,” denildi.
“Bu faaliyetler, ilk nükleer aygıt için yeterli silah kalitesinde uranyum üretmek için ihtiyaç duyulansüreyi muhtemelen bir haftadan daha aza indiriyor.”
Ancak uzmanlar, İran’ın işleyen bir bomba yapmasının yine de aylar alabileceğini söylüyor.
Zenginleştirme konusu tartışmaların kilit noktası olmaya devam ediyor. Witkoff bir noktada İran’ın uranyumu yüzde 3,67 oranında zenginleştirebileceğini öne sürmüş, daha sonra ise İran’ın tüm zenginleştirmeyi durdurması gerektiğini savunmaya başlamıştı.
Amerikan tarafının bu tutumu zaman içinde sertleşti.
Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Tammy Bruce, müzakerelerle ilgili bir soru üzerine, “Görüşmelerde başarılı olacağımıza inanıyoruz,” dedi ve Washington’ın zenginleştirme yapılmaması yönündeki ısrarını sürdürdüğünü belirtti.
İran’ın zenginleştirmeyi durdurmasına ancak uranyum tedarikini sürdürmesine olanak sağlayabilecek bir fikir üzeriinde konsorsiyum sağlanabilir.
Ayrıca birçok ülke ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, ülkeler tarafından barışçıl amaçlarla kullanılabilecek düşük oranda zenginleştirilmiş uranyum teklif ediyor.
Ancak İran Dışişleri Bakanlığı zenginleştirmenin ülke sınırları içinde devam etmesi gerektiğini savunuyor ve benzer bir yakıt takası önerisi 2010’daki müzakerelerde ilgi görmemişti.
Bu arada İsrail, kendisini tehdit altında hissetmesi halinde İran’ın nükleer tesislerini tek başına vurma tehdidinde bulunarak zaten Gazze’deki savaşla tırmanan bölgesel gerilimi daha da karmaşık hale getirdi.
Araghchi bu hafta başında İsrail’in tehditlerini sürdürmesi halinde İran’ın nükleer tesislerini savunmak için “özel önlemler” alacağı uyarısında bulunurken ABD’yi de İsrail’in herhangi bir saldırısında suç ortağı olarak göreceğini söyledi.
2015 yılında dünya güçleriyle imzalanan ve Kapsamlı Ortak Eylem Planı (JCPOA) olarak bilinen dönüm noktası niteliğindeki nükleer anlaşma Tahran’ın zenginleştirme seviyesini yüzde 3,67 ile sınırlandırmış ve uranyum stokunu 300 kilograma indirmişti.
Bu seviye nükleer enerji santralleri için yeterli, ancak yüzde 90’lık silah sınıfı seviyelerinin çok altında.
Anlaşma 2018’de Trump’ın ABD’yi anlaşmadan tek taraflı olarak çekmesiyle çöktüğünden beri İran da programındaki tüm sınırlamaları terk etti ve uranyumu yüzde 60 saflığa kadar zenginleştirdi.
Kaynak: Euronews
