Avrupa Birliği, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, eski Savunma Bakanı Gallant ve Hamas’ın askeri kanadının lideri Muhammed Deif hakkında aldığı tutuklama emrine “saygı duyulması ve kararın uygulanması” gerektiğini açıkladı.
Karar anında Ortadoğu ziyaretini gerçekleştiren Avrupa Birliği Dışişleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, kararın bağlayıcı olduğunu açıkladı. Borrell, görevi devretmeden önce çıktığı Ortadoğu gezisi sırasında Ürdün Dışişleri Bakanı Ayman Safadi ile Amman’da düzenlediği basın toplantısında, “UCM’nin Netanyahu ve Gallant’ı tutuklama kararı siyasi değildir. Adaletin, yargının, uluslararası yargının verdiği bir karardır. Mahkemenin kararına saygı gösterilmeli ve uygulanmalıdır” dedi.
Görevi 1 Aralık’ta sona ermesi beklenen Borrell, hafta başında AB Dışişleri Bakanları toplantısında, AB ile İsrail arasındaki “siyasi diyaloğun” askıya alınmasını teklif etmiş, ancak AB başkentleri arasında bir görüş birliği oluşmadığı için teklif reddedilmişti.
Karara ilk tepki, Lahey’de bulunan Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne evsahipliği yapan Hollanda’dan geldi. Hollanda hükümeti, “İmzacısı olduğu UCM tüzüğünü yüzde 100 uygulamayı ve kendi topraklarında Benyamin Netanyahu hakkındaki tutuklama emrini takip etmeyi” taahhüt etti.
Hollanda haber ajansı ANP’nin Dışişleri Bakanı’na dayandırdığı haberine göre Hollanda, Perşembe günü, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu hakkında çıkardığı tutuklama emrini gerekirse yerine getireceğini duyurdu.
Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp, Netanyahu ile “zorunlu olmayan tüm temasları sona erdirme” sözü vererek, “Hollanda Roma Tüzüğü’nü yüzde 100 uyguluyor” dedi.
Belçika Başbakan Yardımcısı Petra De Sutter da kararın ardından yaptığı açıklamada, “Başbakan Benyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama emirlerinin uygulanması için uluslararası eylem” çağrısında bulundu.
Belçika Başbakan Yardımcısı Petra De Sutter, Avrupa ülkelerini ve uluslararası toplumu, Netanyahu ve Gallant’a karşı çıkarılan tutuklama emirlerini uygulamaya çağırdı.
De Sutter ayrıca Avrupa Birliği’ni İsrailli kuruluşlara ekonomik yaptırımlar uygulamaya ve AB-İsrail ortaklık anlaşmasını askıya alma çağrısı da yaptı. Belçikalı politikacı, “Savaş suçu ve insanlığa karşı suçlardan sorumlu olanların hesap vermesi gerektiğini” söyledi.
İrlanda Başbakanı Simon Harris, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin rolüne saygı duyduğunu belirterek, “Mahkeme, bundan daha ciddi olamazdı. Bu tutuklama emirlerinin çıkarılması son derece önemli bir adım. İrlanda, Mahkeme’nin rolüne saygı duyuyor” dedi ve mahkemeye yardım edebilecek herkesi “bunu acilen yapmaya” çağırdı.
Fransa Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Christophe Lemoine de Fransa’nın, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Netanyahu ve Gallant’a yönelik tutuklama emirlerine tepkisinin “UCM’nin statüsüne uygun” olacağını söyledi. Fransa’nın Mahkeme tüzüğüne uyacağını belirten Christophe Lemoine, Benyamin Netanyahu’nun Fransız topraklarını ziyaret etmesi halinde Fransa’da tutuklanıp tutuklanmayacağı sorusuna ise “Bu hukuki açıdan karmaşık bir nokta, o yüzden bugün bu konuda yorum yapmayacağım” dedi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) de UCM’nin kararını destekleyerek, “liderlerin de yasaların kapsamı dışında olmadıklarını” göstermesi açısından kararın önemli olduğunu açıkladı. Örgütün Uluslararası Adalet Bölümü Direktör Yardımcısı Balkees Jarrah, “Bu karar, bazı kişilerin kanunların kapsamı dışında olduğu fikrine son veriyor. Mahkeme’nin çalışmasını engellemeye yönelik bariz girişimler oldu. Şimdi Mahkeme’nin görevini yerine getirmesi çok önemli. Bu da hükümetlerin adaleti destekleme istekliliğine bağlı olacak” dedi.
İsrail kararı “antisemitik” olarak nitelendirdi
Kararla ilgili yorumlar gelmeye devam ederken, İsrail’in tepkisi de gecikmedi.
UCM’in savaş suçuyla suçladığı İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’nun ofisinden yapılan açıklamada, “İsrail, UCM tarafından kendisine yöneltilen saçma ve yanlış eylemleri tiksintiyle reddetmektedir” denildi ve karar “antisemitik” olarak nitelendirildi.
İsrail Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir de, “Lahey’deki Uluslararası Ceza Mahkemesi bir kez daha baştan sona antisemit olduğunu göstermiştir” ifadesini kullandı.
Mahkemenin suçladığı isimlerden olan Eski İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant da “Kendimizi savunma hakkımızdan mahrum bırakıldığımız günler geride kaldı. İsrail’in haklı savaşında hedeflerine ulaşma hakkını inkar etme girişimi başarısız olacaktır” sözleriyle tepki gösterdi.
İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, “Karar, demokrasi ve özgürlük yerine terörizm ve kötülüğün tarafını seçmiş ve uluslararası adalet sistemini Hamas’ın insanlığa karşı işlediği suçlar için canlı kalkan haline getirmiştir” ifadesini kullandı.
“Uluslararası Ceza Mahkemesi için karanlık bir an” diyen İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar ise, mahkemenin “tüm meşruiyetini kaybettiğini’ söyledi ve ‘yetkisi olmayan saçma kararlar’ verdiğini sözlerine ekledi.
İsrail Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, “İsrail vatandaşlarını ve güvenliğini kararlılıkla savunmaya devam edecektir” dedi ve Netanyahu’yu mahkeme ile teması kesmeye ve Filistin Yönetimi ve liderlerine “çöküş noktasına kadar” yaptırım uygulamaya çağırdı.
İsrail muhalefetinden de UCM’e tepki geldi. Muhalefet lideri Yair Lapid, “İsrail, vatandaşlarımıza saldıran, öldüren ve tecavüz eden terör örgütlerine karşı hayatını savunuyor, bu tutuklama kararları terörizm için bir ödüldür” dedi.
Hamas’tan UCM’ye kararın kapsamını genişletme çağrısı
Filistinli örgüt Hamas’tan yapılan resmi açıklamada, “Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne hesap verebilirlik kapsamını tüm suçlu işgal liderlerini kapsayacak şekilde genişletmesi çağrısında bulunuyoruz” denildi.
Üst düzey Hamas yetkilisi Basem Naim, “Bu, adalete ve mağdurlara adalet götürme yolunda önemli bir adımdır ancak tüm ülkeler tarafından pratik olarak desteklenmediği sürece sınırlı ve manevi bir adım olarak kalacaktır” dedi.
Filistin haber ajansı WAFA’nın bildirdiğine göre Filistin Yönetimi de kararı memnuniyetle karşıladı ve mahkeme üyelerini kararı uygulamaya çağırdı.
Ürdün Dışişleri Bakanı Eymen Safadi, UCM kararlarına saygı gösterilmesi ve uygulanması gerektiğini belirterek, “Filistinliler adaleti hak ediyor” dedi.
/voa-/
