Ermenistan ve Azerbaycan arasında 12 Haziran’da Washington’da başlaması beklenen ABD destekli barış görüşmeleri ertelendi. ABD yönetiminin iki ülke arasında doğrudan diyaloğun istikrarlı bir barış anlaşması için kilit öneme sahip olduğuna inandığı görüşmeler için yeni tarih ise belirsiz.
Ermenistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ani Badalyan, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada “Azerbaycan tarafının talebi üzerine, gelecek hafta Washington’da yapılması planlanan görüşmelerin bir sonraki turu ertelenmiştir. Toplantının yeni tarihi konusunda kamuoyu gerektiği şekilde bilgilendirilecektir” dedi.
Badalyan daha önce Ermenistan ve Azerbaycan arasında gelecek hafta başında yapılması planlanan dışişleri bakanları görüşmelerinin, komşu hasımlar arasındaki ilişkileri istikrara kavuşturmayı ve bir barış anlaşmasına varmayı amaçladığını söylemişti.
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü dün, VOA’in sorusu üzerine, “Bir sonraki tur görüşmelerle ilgili olarak şu anda açıklayabileceğimiz belirli bir tarih yok” dedi.
Uzmanlar ne zaman başlarsa başlasın görüşmelerin zor geçeceğini tahmin ediyor ve iki ülke arasında kalıcı bir barış anlaşmasının önünde pek çok engel olduğunu söylüyor.
Rusya’nın TASS haber ajansı, 4 Haziran’da Ermenistan Güvenlik Konseyi Sekreteri Armen Grigoryan’ın, Azerbaycan ile 2023 yılı sonuna kadar bir barış anlaşması imzalanabileceğini söylediğini aktarmıştı.
TASS’a göre Grigoryan ulusal televizyona yaptığı açıklamada müzakerelerin çok yoğun geçtiğini söylemiş, “Eğer bu yoğunluğu koruyabilirsek ve ilerleme kaydetmek için uluslararası toplumdan güçlü bir destek gelirse, o zaman yıl sonuna kadar bir barış anlaşması yapma şansımız var” demişti.
İki ülke arasındaki anlaşmazlığın temel nedeni ise Azerbaycan sınırları içinde yer alan ancak ağırlıklı olarak etnik Ermeniler’in yaşadığı Dağlık Karabağ bölgesi.
ABD Barış Enstitüsü’nün Rusya ve Avrupa Merkezi programının direktör vekili Heather Ashby, “Bölge Azerbaycan’ın bir parçası olarak tanınsa da, Azerbaycan hükümeti Karabağ Ermenileri’nin emniyeti konusunda güvence vermediği sürece Ermenistan hükümeti muhtemelen Azerbaycan ile bir barış anlaşması imzalamayacaktır” dedi.
VOA’e konuşan Ashby, “Azerbaycan’ın Karabağ Ermenileri’ni Azerbaycan’a dahil etme planı barış görüşmelerinde önemli bir rol oynayacak” dedi.
Ermenistan Dışişleri Bakanlığı 6 Haziran’da attığı bir Twitter mesajında Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan ve ABD Dışişleri Bakanlığı Avrupa ve Avrasya İşleri Bürosu Baş Müsteşar Yardımcısı Dereck Hogan’ın görüşmeler öncesinde Ermenistan-Azerbaycan ilişkilerinin “normalleşme sürecinin kilit konularını ele aldıklarını” duyurdu.
Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre görüşmede “sınırların belirlenmesi ve güvenlik” konularının yanısıra Dağlık Karabağ bölgesinde yaşayanların “hakları ve güvenliği” de ele alındı.
VOA Azerice servisi, Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov’un barış sürecinin süresi konusunda belirsizliğini dile getirirken, gelecek toplantıları ve Ermenistan ile ilişkileri normalleştirmek için bir anlaşma hazırlama ihtiyacını kabul ettiğini bildirmişti.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Vedant Patel günlük basın brifinginde yaptığı açıklamada, “taraflar Güney Kafkasya bölgesinde barışçı bir gelecek arayışını sürdürürken Washington’da yeni bir görüşme turuna evsahipliği yapmayı dört gözle beklediklerini” söylemişti.
Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın barış görüşmelerine evsahipliği yapacağı tarihi doğrulamaktan kaçınan Patel, “Doğrudan diyaloğun kalıcı ve onurlu bir barışa ulaşmanın anahtarı olduğuna inanmayı sürdürüyoruz” demişti
Blinken, Mayıs ayı başında da Dışişleri Bakanlığı’nın evsahipliği yaptığı barış görüşmelerinde Bayramov ve Mirzoyan’ı ağırlamış; bir anlaşmaya doğru “somut ilerleme” kaydedildiğini söylemişti. ABD Dışişleri Bakanı, bir barış anlaşmasının “görünürde ve ulaşılabilir” olduğuna inandığını kaydetmişti.
Öte yandan Ermenistan’ın Dağlık Karabağ’a erişimini sağlayan tek kara yolu olan Laçın Koridoru’nu Azerbaycan’ın abluka altında tutması nedeniyle, iki eski Sovyet cumhuriyeti arasında gerilim hala yüksek.
ABD’nin Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı nezdindeki temsilcisi Büyükelçi Michael Carpenter 6 Haziran’da yaptığı açıklamada “Güvenliğin arttırılması için bir başlangıç noktası olarak, Azerbaycan’ı Dağlık Karabağ’a sürekli gaz ve elektrik tedarikinin yanısıra Laçın Koridoru’ndan dahil malların ve şahısların serbest akışını ve hareketini sağlamak için adımlar atmaya çağırıyoruz” dedi.
Tüm tarafları “provokatif, tehditkar ya da düşmanca eylem ve söylemlerden kaçınmaya” çağıran Carpenter, “kalıcı ve sürdürülebilir bir barış anlaşması” için Washington’dan destek sözü verdi.
Laçın Koridoru, Ermenistan’dan gelen malzemelerin dağlık bölgede yaşayan 120 bin etnik Ermeni’ye ulaşmasını sağlıyor. Koridor 2020 Aralık ayından bu yana Rus barış gücü askerleri tarafından denetleniyor.
Uluslararası Af Örgütü’ne göre, abluka nedeniyle Dağlık Karabağ’da yaşayan etnik Ermeniler hayat kurtaran ilaçlar ve sağlık hizmetleri dahil temel mal ve hizmetlere erişemiyor.
Af Örgütü, Azerbaycan hükümetinin ablukayı kaldırmak için hiçbir adım atmayarak insan hakları yükümlülüklerini yerine getirmediğini söyledi.
Azerbaycan, karayolunun insani yardım sevkiyatı, acil durum hizmetleri ve barış gücü askerleri için açık olduğunu savunuyor.
ABD Barış Enstitüsü’nden Heather Ashby VOA’ya yaptığı açıklamada, sürdürülebilir bir barış için Ermenistan ve Azerbaycan halklarının da barışın değerini görmesi gerektiğine dikkat çekti.
Ashby, “30 yıl boyunca iki ülke arasında şiddet ve çatışma içinde yaşadılar. Bir barış anlaşmasının her iki ülkenin halkları üzerinde önemli bir etkisi olacak ve anlaşmaya nasıl tepki verip kabul edebileceklerini gözden kaçırmamak önemli” diye konuştu.
/VOA/
