Bugünden itibaren ABD’nin diğer ülkelere karşılıklı tarifeler uygulayacağını ve temel tarife oranının yüzde 10 olacağını duyuran Trump bunun için nasıl bir hesaplama yapıyor?
Ve gerçekten haklı mı? Dahası bu tarife küresel pazarı nasıl etkileyecek? Almanya Kamu yayını ARD’nin finans editörlerinden Angela Göpfert analizinde bu sorulara yanıt arıyor.
‘’Trump’ın dün ortaya koyduğu tablo etkileyici: ABD, Avrupa Birliği’ndeki yüzde 39’luk mevcut gümrük vergilerine yüzde 20’lik bir gümrük vergisi oranıyla karşılık verecek.
Peki, AB gerçekten de ABD mallarına yüzde 39 oranında gümrük vergisi uyguluyorsa, ABD’ye yapılan AB ithalatına yüzde 20 oranında gümrük vergisi uygulanması fazlasıyla adil değil midir? Başka bir deyişle: Trump haklı mı?
Trump’ın tarifelerinin ardındaki matematik
Aslında Trump’ın masasındaki rakamların, ülkelerin uyguladığı gümrük vergileriyle hiçbir ilgisi yok. New York Times matematiği şöyle açıklıyor: ABD’nin belirli bir ülkeyle olan ticaret açığını alın ve bunu o ülkenin ABD’ye yaptığı toplam ihracata bölün. Daha sonra sonucu yarıya indirin – işte, yeni ABD tarifesi hazır.
Peki ABD’deki tarifeler neden sadece yarı yarıya daha yüksek? Trump bunu şöyle ifade etti: “Biz iyi insanlarız.” Bu bağlantıyı ilk açıklayan kişi ise finans gazetecisi ve yazar James Surowiecki oldu ve bunu X’te yazdığı bir yazıda dile getirdi.
AB’nin ABD mallarına uyguladığı gümrük vergileri gerçekte ne kadar?
Peki “gerçek” rakamlar ne diyor? Aslında AB’nin gümrük tarifeleri ortalama olarak ABD’ninkinden daha yüksektir. Avrupa Birliği’nin ABD’den gelen mallara uyguladığı tarifeler, tercihli ticaret anlaşması olmayan tüm ticaret ortaklarına uygulanan en çok kayrılan ülke (MFN) tarife oranlarına dayanmaktadır.
Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) göre, AB’nin AB dışı ülkelerden ithalata uyguladığı ortalama gümrük vergisi %5,0’dir; bu oran, ABD’nin ithalata uyguladığı ortalama gümrük vergisinden ( %3,3 ) önemli ölçüde yüksektir.
Bu nedenle ilk bakışta AB gümrük politikası ABD gümrük politikasına göre daha korumacı görünüyor. Ancak ürün sınıfları farklı ithalat değerleri ile karşılaştırıldığında aradaki fark önemli ölçüde daha küçük çıkmaktadır. Dünya Ticaret Örgütü’ne göre ABD, fiilen ticareti yapılan malların hacmine göre karşılaştırıldığında ortalama yüzde 2,2 oranında bir gümrük vergisi uyguluyor; AB ise yüzde 2,7 oranında ücret talep ediyor.
AB çiftçileri daha yüksek tarifelerle koruyor
Gümrük vergileri ürün kategorisine göre önemli ölçüde farklılık göstermektedir. Örneğin, ABD’nin tarım ürünlerine uyguladığı gümrük vergileri, Avrupa Birliği’nin uyguladığı gümrük vergilerinden önemli ölçüde daha düşüktür. ABD, AB’ye ihraç ettiği tarım ürünleri için ortalama yüzde 14,7, ağırlıklı bazda ise yüzde 4,2 oranında ithalat vergisi ödemek zorunda.
Buna karşılık, AB ülkeleri ABD’ye tarım ürünleri ithalatında ortalama yüzde 7,5 veya ağırlıklı yüzde 2,5 oranında gümrük vergisi ödemek zorunda . Bu nedenle AB, ABD’ye kıyasla çiftçilerini daha fazla koruma eğilimindedir. Tarım dışı ürünlerde durum farklı: Burada, ABD mallarının AB’ye ithalatındaki ağırlıklı gümrük vergisi oranı sadece yüzde 0,9 – ve dolayısıyla buna karşılık gelen yüzde 1,4’lük ABD gümrük vergisinin altında.
KDV yanlış anlaşılması
Ancak Trump’ı gerçekten kızdıran şey, Avrupa Birliği’nin ABD ithalatına uyguladığı katma değer vergisi: “AB ile sorunlarım oldu çünkü… bize gümrük vergileri koydular. Bunu, yaklaşık yüzde 20 olan katma değer vergisi şeklinde yapıyorlar,” diye açıkladı Trump Şubat ayının sonunda.
Ancak bu ifadede doğru olan tek rakam “yüzde 20 civarı”dır. Nitekim Avrupa ülkelerindeki ortalama standart KDV oranı yüzde 22’nin hemen altında; Almanya’da bu oran yüzde 19.Ancak bunun ötesinde Trump’ın iddiası fazlasıyla tartışmalı. Çünkü KDV bir gümrük vergisi değildir ve öyle de gözükmüyor. Bu arada DTÖ de konuya bu şekilde bakıyor. Son olarak AB’den gelen ürünlerde de KDV ödenmesi gerekiyor. Yerli şirketlerin de onlara eşit ödeme yapması gerekiyor. Dolayısıyla ABD’de üretilen bir otomobil, AB’de veya dünyanın herhangi bir yerinde üretilen bir otomobille aynı KDV oranı üzerinden vergilendiriliyor.
Anlaşma yapanlar için pazarlık gücü
Ancak sonuç olarak AB’nin gümrük politikası dün itibarıyla ABD’ninkinden daha korumacıydı. Bu açıdan Trump’ın haklı olduğu noktalar var. Ancak duyurduğu karşı-gümrük tarifeleri tamamen asılsızdır: AB’nin ABD mallarına uyguladığı ortalama ağırlıklı gümrük vergisi yüzde 39 değil, yüzde 2,7’dir.Ancak Trump’ın yaydığı rakamların net bir hesaplamaya dayandığı da açık. Kendini “anlaşmacı” olarak tanımlayan kişi için, hem iddia edilen yüzde 39 hem de yüzde 20’lik karşı gümrük vergisi, esasen ABD için “daha elverişli bir anlaşma” elde etmek için kullanılan pazarlık kozları.
Tarihin en büyük gümrük vergisi artışları mı?
Ancak Trump’ın AB ve diğer ülkelerden ithalata yönelik açıkladığı tarifeler 9 Nisan’da belirtilen düzeyde yürürlüğe girerse bu, ABD tarihindeki en büyük tarife artışı olacak.Commerzbank’ın hesaplamalarına göre bu, ABD’nin efektif gümrük tarifesini, yani toplam ithalat değerinin gümrük geliri yüzdesini yaklaşık yüzde 20’ye çıkaracak. Bu, yüzde 17’lik bir artış anlamına gelecek. Buna karşılık, küresel ekonomi için yıkıcı sonuçlar doğuran kötü şöhretli 1930 Smoot/Hawley Tarife Yasası, etkili tarifeyi yaklaşık yüzde altı oranında artırmıştı.’’
/ard/
