🔴 Antalya Diplomasi Forumu kapsamındaki “Çok Kutupluluk Çağında Ortaklık Arayışı” başlıklı liderler panelinde dünya düzeni giderek değişirken çok taraflılığın farklı fırsatlar sunabileceği, diyalog ve diplomatik araçların önemli olduğu vurgulandı.
Antalya’da NEST Kongre Merkezi’nde düzenlnen Antalya Diplomasi Forumu 2025’te moderatörlüğünü Meclis NATO Parlamenter Asamblesi (PA) Türk Delegasyonu Başkanı ve AKP Antalya Milletvekili Mevlüt Çavuşoğlu’nun üstlendiği, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın da iştirak ettiği panele Karadağ Cumhurbaşkanı Jakov Milatovic, Moldova Başbakanı Dorin Recean, Gürcistan Başbakanı İrakli Kobakhidze, Bulgaristan Başbakanı Rosen Jelyazkov ve eski Hırvatistan Cumhurbaşkanı Kolinda Grabar Kitarovic konuşmacı olarak katıldı.
Karadağ Cumhurbaşkanı Milatovic, dünyada zor zamanların yaşandığını ancak tarihin hatırlatıcı görev gördüğünü belirterek, Osmanlı Devleti ile Balkan ülkeleri arasında savaşlar yapıldığını ama diplomasi sayesinde Türkiye ile bu ülkeler arasındaki ilişkilerin sıkılaştığını ifade etti.
Milatovic, kültürel benzerliklerin destekleyici şekilde kullanılmasıyla yaşanan zorlukların giderilebileceğini ve ortaklıklar yoluyla her şeyin üstesinden gelinebileceğini söyledi.
Türkiye’nin modern zamanların zorlukları söz konusu olduğunda diplomatik çabalarla birçok faaliyette bulunduğunu kaydeden Milatovic, Karadağ’ın Balkanlar’ın ortasında yer aldığını ve bu nedenle bölgesel işbirliğinin elzem olduğunu vurguladı.
Milatovic, ülkesinin NATO üyesi olduğuna ve güvenlik meselelerinde iyi bir pozisyonda yer aldığına işaret ederek, Avrupa Birliği’ne (AB) aday ülke olduklarını ve bu yönde ilerlediklerini dile getirdi.
Moldova Başbakanı Recean da bölgesel, ekonomik ve jeopolitik birçok sorunun çözülmesi için ADF gibi platformların önemine dikkati çekerek, ülkelerini daha güvenli hale getirmelerinin çok taraflılık içeren kurumların korunması ile kolaylaşacağını ifade etti.
Recean, dünyanın parçalanmış hale geldiğini kaydederek, Moldova’nın da AB üyesi olmak için çalıştığını söyledi.
Avrupa’nın refah seviyesinin daha yüksek ve güvenli olması gerektiğine inananların bulunduğunu anlatan Recean, jeopolitik, ekonomik ve aynı zamanda artık yapay zeka alanında da rekabetlerin arttığına işaret etti.
Recean, zorluklarla baş edebilmek için ortaklıklara ihtiyaç duyduklarını ancak çok taraflılığın uzun vadede önemli olduğunu ve dikkate alınması gerektiğini vurguladı.
‘Türkiye- Gürcistan stratejik ortaklığı’
Gürcistan Başbakanı Kobakhidze, Türkiye’nin ülkesinin güvenilir ve stratejik ortağı olduğunun altını çizerek, çok kutuplu dünyanın Gürcistan dahil tüm ülkeler için fırsat olduğunu söyledi.
Kobakhidze, tüm dünyada ortaklıkları güçlendirmeye ve derinleştirmeye çalıştığını anlatarak, 50 ülke ile serbest ticaret anlaşması imzaladıklarını, Batı’nın Doğu’ya, Avrupa’nın Asya’ya bağlanmasında ülkesinin çok büyük bir rol oynadığını ifade etti.
Ekonominin yanı sıra siyasi ortaklığı da farklı ülkelerle güçlendirmeye çalıştıklarını kaydeden Kobakhidze, Gürcistan’ın bölgede ve Batı Kafkasya’da barışın sürmesi, temin edilmesi ve işbirliğinin güçlendirilmesi için birçok adım attığını vurguladı.
Kobakhidze, politikalarının ana odağında ekonomik gelişmenin ve barışın bulunduğunu belirterek, temel politika öncelikleri arasında AB’nin öncelikleriyle eş güdümün yer aldığını söyledi.
Kalkınma, uygun ilişkiler ve her şey için barışın önemli olduğunu vurgulayan Kobakhidze, “Türkiye de barışçıl bir vizyona sahip, gelişmeler ve kalkınmalar için barışçıl vizyonu destekleyen bir ülke. Biz de gelecekte barışçıl vizyonumuzu destekleyici çalışmalarımızı sürdüreceğiz, ülkelerimizin kalkınması ve gelişimi için özellikle ekonomik kalkınmada, uluslararası gelişmelerde de ülkemizi daha da güçlendirmeyi hedefliyoruz. Barış, ekonomik kalkınma ve refah bizim odaklandığımız konular arasında.” ifadelerini kullandı.
Bulgaristan Başbakanı Jelyazkov da çok taraflılık ve küresel yönetişimin ortak kuralları da beraberinde getirmesi ve hedefin karşılıklı ve ayrımcılığa yer vermeyecek şekilde yeni dünya düzeni oluşturmak olması gerektiğini kaydederek, bunun da uluslararası kuruluşlarca yönetilmesi gerektiğini ve böylece bir tarafın diğerini suistimal edemeyeceğini dile getirdi.
Jelyazkov, AB’de çok taraflılığı zedeleyen ilk ülkenin İngiltere olduğunu ancak çoğunlukla entegrasyonun devam ettiğini söyledi.
Yeni dünyada ortaklığın ve müzakere gücünün mutlaka gerektiğini vurgulayan Jelyazkov, çok kutuplu düzende uluslararası dengelerin sarsılabildiğini ancak tek kutupluluğun da çözüm olmadığını ifade etti.
Jelyazkov, çok kutupluluğun kendini çok taraflı işbirliğine dönüştürebileceğine işaret ederek, küreselleşmiş ve birbirine bağlanmış dünyada çok taraflılığın yeni ortaklıkların ve işbirliklerinin önünü açabileceğine dikkati çekti.
Birlik olmanın ve doğru çıkarları gütmenin artık tek yol olduğunu vurgulayan Jelyazkov, “Çünkü insanlığın başka bir alternatifi de yok. Bu çok taraflı yaklaşımlar halihazırda kendilerini ispat etti ve bu yaklaşımlarla yolumuza devam etmeliyiz.” dedi.
Ülkeler, artık koşullara ve çıkarlara göre konum alıyor
Eski Hırvatistan Cumhurbaşkanı Kitarovic, dünyada işbirliklerinin yanı sıra sürekli rekabetin de bulunduğunu belirterek, ülkelerin bir araya gelebilmesine artık koşulların karar verdiğini, ideolojilerin zayıfladığını, çıkarların daha baskın hale geldiğini ve ülkelerin de buna göre kendilerini konumlandırdığını anlattı.
Kitarovic, dünyanın karakteristik özelliklerinden birinin öngörülemezlik olduğunu vurgulayarak, politikada ve diplomaside kişiselleşmiş durumlara bakılarak gelişmelerin takip edildiğini dile getirdi.
Kamuoyunun önemli hale geldiğini belirten Kitarovic, bilgi ve dezenformasyon savaşının ortasında doğru bilginin ulaştırılmasının zorluğuna ve gerçeklerin manipülasyona uğramasına dikkati çekti.
Kitarovic, eski tip ittifakların bulunmadığına işaret ederek, sert güç önemli olsa da işbirliğini azaltmayacak ve rekabeti engellemeyecek şekilde ülkelerin konumlandığını söyledi.
/Ajans/
