🔴 Arap Birliği, Gazze Şeridi’nin yeniden inşasını görüşmek için Kahire’de buluşuyor. Amaç, Trump’ın “Ortadoğu Rivierası” vizyonuna karşı yeni bir plan geliştirmek.
Deutsche Welle’den Jennifer Holleis’ın haberi:
Bu video, sadece Filistinlilerin çektiği acılar görmezden gelindiği için değil, daha gerçekçi bir planların aranması sebebiyle de uluslararası toplumun tepkisini çekti.
Gazze’ye yönelik yürüttüğü askerî operasyonu Hamas’ın 7 Ekim 2023’teki saldırısına misilleme olarak tanımlayan İsrail’in verilerine göre Hamas’ın saldırısında da yaklaşık bin 200 kişi öldürüldü ve yaklaşık 250 İsrailli rehin alındı.
Hamas, ABD ve Avrupa Birliği tarafından terör örgütü olarak kabul ediliyor.
Yeniden inşa milyarlara mal olacak
Dünya Bankası tahminlerine göre, Gazze Şeridi’nin on yıllık bir süre içinde yeniden inşası için yaklaşık 53,2 milyar dolar gerekiyor. İlk üç yılda temel hizmetlerin restorasyonu, altyapının yeniden inşası ve ekonomik iyileşmenin teşviki için ise acilen 20 milyar dolara ihtiyaç var.
Arap Birliği’nin Kahire’de düzenlediği zirvede de Gazze Şeridi’nin yeniden inşası ele alınacak.
Uluslararası Kriz Grubu adlı düşünce kuruluşunun Kuzey Afrika proje direktörü Riccardo Fabiani, DW’ye yaptığı değerlendirmede, “Mısır’ın Gazze Şeridi için Trump’ın önerisine alternatif bir plan sunmayı hedeflediğini” söylüyor:
“Gazze Şeridi’nin yeniden inşası için ortak Arap önerisinin iki temel ilkesi, iki devletli çözüme dayanan bir siyasi stratejidir. Filistin halkının yerinden edilmesini içeren hiçbir öneri mevcut değil.”
Hamas ile istişare mümkün mü?
Fabiani, “Amerikalılar ve İsrailliler tarafından kabul edilebilir olarak görülebilecek çok fazla seçenek yok” diyor. Zira İsrail, bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasını kesinlikle desteklemediğini defalarca dile getirdi.
Fabiani, “Arap liderleri ayrıca yeniden inşayı denetleyebilecek uzmanlardan oluşan bir komite kurulmasını önerecekler” diye devam ediyor. Ancak mühendisler, mimarlar, ekonomistler ve planlamacılardan oluşan böyle bir komite, Hamas tarafından da kabul edilmeli.
Fabiani, “Mısırlılar için Hamas’ın doğrudan müzakerelere dahil olmaması, ancak yine de Gazze Şeridi’ndeki yeniden inşa çabaları hakkında istişarede bulunulması çok önemli” diyor.
İsrail ve ABD ise Hamas’ı sürece dahil etmek istemiyor.
“Arap dünyasının iç sorunları”
George Washington Üniversitesi’nde siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler profesörü olarak görev yapan Nathan Brown, ortak bir Arap önerisini “teorik olarak çok güçlü bir fikir” olarak görüyor.
Brown, DW’ye değerlendirmesinde, “Arap dünyası, ‘Gazze’nin yeniden inşasına yardım edeceğiz. İsrail ve Suudi Arabistan ilişkilerinin normalleştirilmesine aracılık edeceğiz. Bu sorunun nihayet geride kaldığı bir bölge inşa etmeye yardımcı olacağız’ şeklindeki bir önerinin arkasında birleşirse ABD hükümetinin işbirliğini reddetmesi zor olur” diyor.
Ancak Brown pratikte pek çok engelin var olduğunu da ekliyor:
“Birincisi, ABD Başkanı’nın tavrını kestirmek çok zor ve bu konuda kötü bir şöhrete sahip. İkinci olarak, İsrail sağının Amerikan hükümeti içindeki müttefiklerinin direnişi söz konusu. Son olarak İsrail’in kendisi de bu süreçte çetin bir engel konumunda.”
Bu nedenle Brown, “Filistinlileri ulusal bir birlik olarak ele almaya dayanan herhangi bir Arap girişiminin güçlü olması ve bir şekilde İsrail kamuoyunu veya ABD’yi, İsrail’e yoğun baskı yapmaya ikna etmesi gerekecek” diyor.
Bu ülkelerin şimdi stratejik bir hedef belirleyip onu takip etmelerinin pek olası olmadığını belirten Brown, “Arap dünyası içindeki iç sorunlar da işleri zorlaştırıyor” diye konuşuyor.
“İki devletli çözüm için son şans”
Bu zorluklara rağmen mevcut durum bir fırsat olabilir. Ortadoğu barış sürecinin yeni atanan BM Özel Koordinatörü Sigrid Kaag, bu hafta BM Güvenlik Konseyine bunun “iki devletli bir çözüme ulaşmak için son şans olabileceği” görüşünde.
İsrail ile Hamas arasındaki kırılgan ateşkesin ilk aşaması 1 Mart’ta sona erdi ve bir sonraki aşamanın ayrıntıları üzerinde hâlâ mücadele ediliyor. Kaag, her iki tarafı da ne pahasına olursa olsun savaşa geri dönmekten kaçınmaya çağırıyor.
Uluslararası Kriz Grubu’ndan Fabiani, Kahire’deki zirvede yeniden inşa konusuna odaklanılmasını savunuyor:
“Uzlaşma ve eylem alanı konusundaki belirsizlik göz önüne alındığında, Mısırlılar bence yeniden inşaya öncelik verebilir. İkinci sıraya ise İsrail’in yanında bir Filistin devletinin kurulmasıyla sonuçlanacak siyasi süreci koyabilirler.”
