🔴 27 ülkeli Avrupa Birliği’ne (AB) katılmak için Tiran’ın on yıldır sürdürdüğü girişiminde ilerleme kaydetmek amacıyla AB ile Arnavutluk arasında düzenlenen katılım konferansıLüksemburg’da başlıyor.
Müzakere fasıllarının ilk “kümesi” olarak adlandırılan Hükümetlerarası Konferans (IGC), 2014 yılında aday ülke olmasından bu yana AB ile Arnavutluk arasında düzenlenen ikinci katılım konferansı.
Bu görüşme, Brüksel’in katılımın “temellerini”, özellikle de ülkenin insan hakları, hukukun üstünlüğü ve demokratik kurumların işleyişine nasıl uyum sağladığını incelemesine olanak tanıyacak.
Bu konulardaki tartışmalar, katılım müzakerelerinin sonuna kadar devam edecek ve Brüksel gerekliliklerinin uygulanmasında kaydedilecek ilerleme sürecinin genel hızını belirleyecek.
Arnavutluk’un AB’ye katılım müzakerelerinin başlatılmasına dair ilk Hükümetlerarası Konferans, 19 Temmuz 2022 tarihinde gerçekleştirildi ve tarama süreci başlatıldı.
Müzakereler, Arnavutluk’un üyelik başvurusunda komşusu Kuzey Makedonya’dan ayrılmasının ardından, Üsküp’teki milliyetçi hükümet ile AB komşuları arasındaki gerilimin yeniden canlandığı bir ortamda, eylül ayı sonunda AB büyükelçileri tarafından onaylandı.
AB’nin Arnavutluk Büyükelçisi Silvio Gonzato Euronews’e yaptığı açıklamada, görüşmelerin Arnavutluk’un AB bloğuna katılmak için teklif veren ülkelerin “öncüsü” olarak bilinen Karadağ’ı takip etmesini sağlayabileceğini belirtti.
Eylül ayında yaptığı açıklamada, “Arnavutluk’un B planı yok” diyen Gonzato, “Arnavutluk’un AB’ye girmesi için farklı taraflar arasında net bir fikir birliği var,” ifadelerini kullandı.
Ancak katılım müzakereleri, 2013’ten bu yana ülkeyi yöneten ve AB’nin ana aday ülkesi olarak ülkesinin konsolidasyonunu denetleyen Başbakan Edi Rama üzerindeki iç baskı artarken gerçekleşiyor.
Muhalefet destekçileri, eski başbakan Sali Berisha’nın AB yanlısı muhafazakar Demokrat Partisi’nin bir üyesinin hakaret suçlamasıyla hapse atılmasının ardından geçen hafta Arnavutluk sokaklarına dökülerek Rama’yı istifaya çağırdı.
Muhalefet, Rama’nın ülkeyi demir yumrukla yönettiğini, eleştirenleri susturduğunu ve siyasi rakiplerini engellemek için gücünü kötüye kullandığını iddia ediyor. Berisha’nın kendisi de önceki hükümetlerinde yolsuzluk yaptığı iddiaları nedeniyle ev hapsinde tutuluyor.
Güney Arnavutluk’taki bir kasabanın Yunanistan doğumlu belediye başkanı ve Avrupa Parlamentosu (AP) üyesi Fredi Beleri, Yunanistan tarafından şiddetle karşı çıkılan oy satın alma suçlamalarının ardından geçen ay cezaevinden tahliye edildi.
Serbest bırakılması, tüm üye devletlerin oy birliğiyle onayını gerektiren bir karar olan katılım müzakerelerinin başlatılması için Atina’nın onayının alınmasına yardımcı oldu.
Brüksel’de AB yetkilileri, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından siyasi gündemin üst sıralarına yerleşen AB’nin genişleme politikasını yeniden canlandırmaya çalışırken, Arnavutluk Başbakanı Batı Balkanlar’da bir referans noktası olmaya devam ediyor.
Yolsuzlukla mücadele görüşmeleri
Görüşmelerdeki tartışma konularından birinin de Tiran’ın yüksek seviyelerde seyreden yolsuzlukla mücadele için aldığı önlemler olması bekleniyor.
Avrupa Komisyonu geçtiğimiz kasım ayında aday ülkelerin AB üyeliği yolunda kaydettiği ilerlemeye ilişkin yaptığı yıllık değerlendirmede, “yolsuzlukla mücadelede kaydedilen bazı ilerlemelere ve sürdürülen çabalara rağmen yolsuzluğun ciddi bir endişe konusu olmaya devam ettiğini” belirtmişti.
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Dışişleri Bakanlığı tarafından 2023 yılında yapılan yıllık değerlendirmede de “yolsuzluğun hükümetin her kademesinde ve her kolunda var olduğu” tespit edilmiştir.
Euronews’e konuşan ve isminin açıklanmasını istemeyen bir AB yetkilisi, yolsuzluğun kamu hayatının her alanına yayıldığını ve Arnavutluk’un AB’ye entegrasyonu önünde büyük bir engel teşkil ettiğini söyledi.
Edi Rama on yılın sonuna kadar üyeliğe hazır olmayı hedeflerken, reform programında yolsuzluk ve organize suçlarla mücadeleye öncelik veriyor.
Carnegie Europe düşünce kuruluşunda analist olan Iliriana Gjoni Euronews’e yaptığı açıklamada, “Arnavutluk geçmişte yolsuzluk ve organize suçlarla mücadele konusunda övgüler almıştı. Ancak hala çok daha fazlasını yapması gerekiyor. Temel hakları, medya özgürlüğünü ve ifade özgürlüğünü korumak için de daha fazlasını yapmalı,” dedi.
Ancak Arnavutluk’un Avrupa Birliği’nin dış politikasına uyum sağlama konusundaki kararlılığı adaylığının ilerlemesine yardımcı olacağını düşünen Gjoni, “Arnavutluk tüm yaptırımlar ve AB’nin Ortak Güvenlik ve Savunma Politikası ile ilgili tüm konularda AB ile tamamen uyumludur” değerlendirmesinde bulundu.
Gjoni ayrıca Arnavutluk’un “2009’dan bu yana Batı Balkanlar’daki ülkeler arasında en uzun süredir Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyesi” olduğunu hatırlattı.
Brüksel ‘reform için para’ stratejisine güveniyor
AB yürütme organı, Batı Balkanlar için hazırladığı yeni büyüme planının, uzun bir süreç olarak bilinen katılım sürecini hızlandırabileceğini umuyor. Batı Balkanlar’daki yedi aday ülkeye, ekonomilerini ve toplumlarını AB’ye yakınlaştırmak üzere tasarlanan reformlarkarşılığında önümüzdeki üç yıl içinde 6 milyar euro (224 milyar TL) değerinde Avrupa yatırımı enjekte edilecek.
2 milyar euro hibe ve 4 milyar euro tercihli koşullarda krediden oluşan 6 milyar euro, her ülkenin gayrisafi yurt içi hasıla ve nüfusuna göre dağıtılacak, ancak bu ülkeler mevzuat, standart ve uygulamalarını Avrupa Birliği ile uyumlu hale getirmeyi amaçlayan “reform programlarını” uyguladıktan sonra kullanılabilecek.
Reform hedeflerine ulaşamayan ülkeler, kendilerine tahsis edilen fonların Batı Balkanlar bölgesindeki diğer ülkelere aktarıldığını görebilirler.
AB kaynaklarına göre bu modelin amacı komşu ülkeler arasında “rekabet” yaratmak ve reformların daha hızlı yapılmasını teşvik etmek.
Bir AB yetkilisi, bu ay Sırbistan ve Kosova için ayrılan fonların, her iki tarafın da ilişkileri normalleştirmek için AB’nin kolaylaştırdığı diyaloğa girmemesi halinde bloke edileceğini ve başka ülkelere yönlendirileceğini doğruladı.
/euronews/
