ABD Başkanı Joe Biden, 2014’ten bu yana NATO’ya liderlik eden ve üç ay sonra görevden ayrılacak olan Jens Stoltenberg’i bugün Beyaz Saray’da ağırlayacak.
Biden ve Stoltenberg’in Rusya’nın Ukrayna’da devam eden işgalini ve Türkiye’yi İsveç’in askeri ittifaka katılmasını engellemekten vazgeçmeye ikna etme çabalarını da ele almaları bekleniyor.
İsveç ve Finlandiya, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle sarsıldıktan sonra ortaklaşa NATO üyeliği talebinde bulunmuşlardı. Türkiye başlangıçta her iki ülkenin de ittifaka katılmasını engellemiş, daha sonra Finlandiya’nın üyeliğini kabul ederken İsveç’e karşı çıkmayı sürdürmüştü.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçen ay yeniden seçilmesinden bu yana kamuoyuna yaptığı açıklamalarda Biden, İsveç’in yakında ittifaka katılacağından emin bir şekilde konuştu.
Bu ayın başlarında İsveç’in NATO’ya üyelik sürecini değerlendiren Biden, “Bu gerçekleşecek. Size söz veriyorum’’ demişti.
Stoltenberg ve ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da müttefik liderlerin 11-12 Temmuz tarihlerinde Litvanya’da yapacakları toplantıya kadar İsveç’in NATO’ya katılacağı umudunu dile getirmişlerdi.
Stoltenberg’in yerine genel sekreter kim olacak?
Görev süresi üç kez uzatılan Stoltenberg, bu yılın başlarında Eylül sonunda yani mevcut uzatmanın süresi dolduğunda, NATO’dan ayrılacağını açıklamıştı. Stoltenberg’in yerine kimin geçeceği konusundaki tartışmalar, 31 üyeli askeri ittifakın gelecek ay Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta düzenlenecek yıllık NATO liderler zirvesi öncesi yoğunlaştı.
İngiltere Başbakanı Rishi Sunak geçen hafta, ülkesinin Savunma Bakanı Ben Wallace’ı doğrudan Biden’a önerdi. ABD Başkanı ayrıca bir başka potansiyel aday olan Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen ile de görüştü.
“NATO Genel Sekreterliği için aday değilim”
Sunak’la ortak basın toplantısında Biden, Wallace’ı “çok nitelikli” olarak nitelendirdi ancak NATO liderleri arasında Stoltenberg’in yerine geçecek “uzlaşılmış” bir isim bulmak için görüşmelerin devam ettiğini kaydetti. ABD’nin savunma için ittifakın diğer tüm üyelerinden daha fazla harcama yapması nedeniyle, Biden’ın görüşü büyük önem taşıyor.
Danimarka Başbakanı Frederiksen geçen hafta başında Washington’da Biden ile görüştükten sonra adaylığını geçiştirmeye çalışmıştı. Frederiksen, gazetecilere “NATO ile ilgili bu spekülasyonlarda daha ileri gitmek istemediğini” söyleyerek Biden ile genel sekreterliği görüşüp görüşmediğini söylemeyi reddetti. İttifakın bugüne kadar hiç kadın genel sekreteri olmadı.
Associated Press haber ajansına konuşan bir İngiliz hükümet yetkilisine göre ise Başbakan Sunak, bir sonraki genel sekreterin “Stoltenberg’in modernizasyon konusundaki başarılı çalışmalarını devam ettireceğinden ve bu kritik zamanda savunma harcamalarının önemini anladığından” emin olmak istiyor. İngiliz yetkili bu yorumu, Sunak’ın Washington ziyareti öncesinde yaptı.
Danimarka, NATO’nun “2030 yılına kadar üyelerin gayrisafi yurtiçi hasılalarının yüzde 2’sini askeri bütçelere harcaması” hedefinin gerisinde kaldı. Ancak merkezci hükümet geçen ayın sonlarında “ciddi bir tehdit tablosu”nu gerekçe göstererek, gelecek 10 yıl içinde ülke savunmasına yaklaşık 143 milyar kron (20,6 milyar dolar) yatırım yapacağını açıkladı.
/VOA/
