🔴 İngiltere merkezli Çevre Soruşturma Ajansı (EIA) bugün yayınladığı raporda, Çin ve Türkiye’den büyük miktarda iklime zarar veren soğutucu gazın yasa dışı olarak Avrupa’ya kaçırıldığı bildirdi.
Raporda aynı zamanda bu gazların aşamalı olarak ortadan kaldırılmasına yönelik küresel bir anlaşmanın da bu yolla baltalandığı belirtildi.
Gazlar, çoğunlukla endüstride ve perakendede soğutma için kullanılan bir dizi kimyasal olan hidroflorokarbonlardan (HFC) oluşuyor ve diğer yasaklı soğutucular gibi ozon tabakasına zarar vermiyor ancak barındırdığı sera gazları karbondioksitten birkaç bin kat daha güçlü olabiliyor.
EIA, iki yıl süren gizli bir soruşturmanın ardından yaptığı açıklamada, HFC kullanımının azaltılmasına yönelik taahhütlere rağmen, Avrupa Birliği genelindeki kolluk kuvvetlerinin Türkiye, Rusya veya Ukrayna üzerinden giren yasadışı sevkiyatları takip etmekte zorlandığını ve kaçakçıların tespit edilmekten kaçınmak için giderek daha karmaşık taktiklere başvurduğunu söyledi.
EIA kıdemli kampanyacısı Fin Walravens, “Avrupa pazarında yasa dışı HFC’leri bulmak hâlâ oldukça kolay. Tüccarların yöntemlerini geliştirdiğine ve yetkililerden kaçmak için ustalaştıklarına dair işaretler var” dedi.
Fin Walravens, “Eğer en kirletici, en pis gazı gizlice içeri sokabilirseniz, aslında en büyük parayı alıyorsunuz demektir” diye ekledi.
Taahhüt HFC kullanımı 2036’ya kadar yüzde 85 oranında azaltmaktı.
Montreal Protokolü’nde 2016 yılında yapılan Kigali değişikliğinin bir parçası olarak, Avrupa ve diğer sanayi ülkeleri, HFC kullanımını 2012’den 2036’ya kadar yüzde 85 oranında azaltmayı taahhüt ediyor.
Kısıtlamanın gerçekleşmesi için yetkili HFC üreticilerine ve tüketicilerine gitgide azaltılmış kotalar veriliyor.
Ancak rapor, talebin hala güçlü olması nedeniyle kademeli düşüşlerin fiyatları arttırdığını ve çoğu aynı zamanda lisanslı tüccar olan kaçakçıları daha fazla arz sağlamaya teşvik ettiğini gösterdi.
Walravens, “Eğer lisansınız varsa kotanızı aşmak çok daha kolay: bunu kanıtlamak çok zor. Aşamalı azaltım, HFC’leri pahalı hale getirmek ve insanların alternatiflerin daha iyi ve daha uygun maliyetli olduğunu düşünmelerini sağlamak içindir, ancak yasa dışı ticaret gelir ve yarı fiyatına satılırsa, tüm sistem çöker” dedi.
2021’de yapılan bir EIA araştırması, Avrupa’ya kaçak olarak sokulan yasa dışı HFC’lerin yasal olarak ticareti yapılan hacimlerin yüzde 20-30’unu oluşturabileceğini, yani 30 milyon ton karbondioksite eşdeğer olabileceğini öne sürdü.
Yeni rapor revize edilmiş bir tahmin sunmadı ancak Walravens “çok az şeyin değiştiğini” söyledi.
Çin, bu yıl 39 yetkili üreticiye 185 milyon ton karbondioksite eşdeğer üretim izni verilen dünyanın en büyük HFC üreticisi. Kotalarını aşan firmaları cezalandırmak için Aralık ayında yeni kurallar yayınladı.
Montreal Protokolü’nün teknik danışmanı olan Melbourne Üniversitesi’nden Ian Rae, alternatif ürünler mevcut olsa bile, kimyasalların aşamalı olarak durdurulmasının uygulanmasının büyük bir zorluk olduğunu, bazı hükümetlerin “bu konuda başarısız ya da isteksiz” olduğunu söyledi.
Rae, “Eski üründen memnun olan ve daha pahalı olabilecek yeni ürüne geçmek konusunda isteksiz olan müşterilerden her zaman talep var gibi görünüyor” dedi.
/VOA/
