Yargıtay ile yaşadığı Can Atalay krizi nedeniyle gözlerin çevrildiği Anayasa Mahkemesi, gelecek yıl kritik bir döneme giriyor: 15 üyeye sahip olan AYM’nin üç üyesinin görev süresi 2024 yılında dolacak. Danıştay kökenli olan üye Muammer Topal’ın 12 yıllık görev süresi 29 Ocak 2024’te dolacak. Anayasa’ya göre yükseköğretim kontenjanından atanan AYM Başkanı Zühtü Arslan’ın görev süresi ise 17 Nisan’da sona erecek. Görev süresi dolacak üçüncü isim ise Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri olarak görev yaparken “üst düzey yönetici” kontenjanından AYM üyeliğine getirilen Emin Kuz olacak. Kuz, 12 Mayıs’ta AYM’den ayrılacak. Bu üç üyeyi, dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül atamıştı.
Erdoğan üç üye atayacak
Anayasa’ya göre görev süresi dolacak bu üç üyenin yerine ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından atama yapılacak. Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı döneminde AYM’ye yedi üye atamıştı. Üç üyeyle birlikte Erdoğan’ın atadığı üye sayısı 10’a çıkacak. 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün atadığı üyeler arasında başkan vekili Hasan Tahsin Gökcan ile üye Engin Yıldırım kalacak. Kalan üç üyeyi ise TBMM seçmişti.
Erdoğan’ın atamaları denklemi değiştirecek
Erdoğan’ın yapacağı atamalar ise AYM’deki denkleme doğrudan etki yapacak. Zühtü Arslan ve Emin Kuz, Yüksek Mahkeme’de “muhalif” duruş sergileyen ve hak ihlalleri ile kritik yasaların iptal edilmesi yönünde oy veren altı üye arasında yer alıyordu. Zaman zaman üç üye de bu gruba destek veriyordu. Böylece sürpriz ihlal veya yasa iptali kararları çıkıyordu. Ancak bu iki ismin ayrılacak olması nedeniyle muhalif üye sayısı dörde düşecek ve AYM’de ihlal yönünde kararların çıkması zorlaşacak.
Muammer Topal ise AYM içinde iktidara yakın görünen üyeler arasında yer alıyor. Topal, son olarak Can Atalay kararında hak ihlali olmadığı yönünde oy veren üyeler arasında bulunuyordu.AYM Başkanı kim olacak?
Öte yandan Zühtü Arslan’ın görev süresinin dolacak olması nedeniyle nisan ayına kadar AYM Başkanlığı seçimi yapılması gerekiyor. Geçen yıl yapılan seçimde, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve dönemin Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’ın İrfan Fidan’ı işaret etmesine karşın Zühtü Arslan sekiz oyla yeniden başkan seçilmişti. Fidan ise beş oy alabilmişti.
Ancak başkanlık seçiminde görev süreleri devam ettiği için Zühtü Arslan ve Emin Kuz oy kullanabilecek.
AYM’de hangi üye başkanlık istiyor?
AYM kulislerinde, İrfan Fidan’ın başkanlık iddiasını sürdürdüğü öğrenildi. Buna karşılık 17 Ekim 2022’de AYM üyeliğine atanan eski İçişleri Bakan Yardımcısı Muhterem İnce’nin de başkan olmayı istediği dile getirildi. Fidan ve İnce, AYM’nin Can Atalay’a ilişkin iki ihlal kararında da “karşı oy” kullanmışlardı. Kulislerde, bu isimlerin ısrarlı şekilde karşı oy kullanmalarının perde arkasında “başkanlık hesabının” yattığı konuşuluyor.
Bunlara karşılık üye Basri Bağcı da aday adayı olarak anılan isimlerden. Seçimlerde daha önce Zühtü Arslan’ın başkan olmasını sağlayan sekiz üyenin tavrının ne olacağı, aralarından bir ismi başkan adayı olarak çıkarıp çıkarmayacakları şimdilik bilinmiyor.
Ancak Yüksek Mahkeme’de 2024 yılı içinde Erdoğan’ın atayacağı üç ismin oy tercihinin, bundan sonraki yasa iptalleri ve hak ihlali kararlarına doğrudan etkisi olacak. Can Atalay kararıyla Cumhur İttifakı’nda AYM’ye olan tepkinin, bu üye değişiminden sonra verilecek kararlarla birlikte azabileceği öne sürülüyor.
