2030 yılı itibarıyla ülkede Rusça artık bir eğitim dili değil, yalnızca yabancı dil olarak kabul edilecek. Estonya’daki ana dili Rusça olanlar da söz konusu reformu destekliyor çünkü çocuklarına eğitim ve iş piyasasında daha iyi fırsatlar sunuyor.
Baltık ülkelerinde birçok kişi anadil olarak Rusça konuşuyor—özellikle Letonya’da (yüzde 38) ve Estonya’da (yüzde 28). Estonya’nın başkenti Tallinn’de neredeyse her iki çocuktan biri Rusça konuşarak büyüyor. Ülkenin kuzeydoğusunda ise Rusça daha da yaygın. Estonya’nın üçüncü büyük şehri Narva, Rusya sınırında yer alıyor ve burada nüfusun yüzde 90’ından fazlası Rusça konuşuyor.
Tarihsel arka plan
Sovyet diktatörü Josef Stalin, on binlerce Litvanyalı, Letonyalı ve Estonyalıyı Sibirya’ya sürgüne gönderdi. Buna karşılık olarak da Baltık ülkelerine Rusları yerleştirdi. Etnik sürgünler ve Ruslaştırma süreci birlikte yürütüldü. Stalin’in ölümünden sonra da bu süreç devam etti: sanayi işçileri ve işgalci askerler özellikle büyük şehirlere yerleşti.
Sovyet işgali altındaki Baltık ülkelerinde resmi dil Rusçaydı. Ancak Sovyetler Birliği’nin 1990-91’de çökmesiyle Litvanya, Letonya ve Estonya bağımsızlıklarını yeniden kazandı ve resmi diller Rusçanın yerini aldı.
Günümüzde durum
Bugün, Baltık ülkeleri Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Rus azınlıkları manipüle etmeye çalıştığını düşünüyor. Bu nedenle, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline tepki olarak AB’nin uyguladığı yaptırımlar kapsamında, Moskova’nın kontrolündeki yayın kuruluşlarının lisansları iptal edildi. Letonya ve Estonya ise tüm okullarda tek eğitim dili olarak kendi dillerini zorunlu hale getiriyor.
Narva’daki nüfusun onda dokuzu ana dil olarak Rusça konuşuyor. Ancak burası Estonya sınırları içinde ve 2030 yılına kadar tüm eğitim sistemi Estoncaya geçecek.
Peki, Rusça konuşan ebeveynler çocuklarının Estonca eğitim almasından ne düşünüyor?
İlkokul birinci sınıf öğrencisi olan kızı Ella’yı okuldan alan Irina, “Zor! Ella ek ders almak zorunda çünkü daha önce Rusça eğitim veren bir anaokuluna gitmişti,” dedi.
Bebeği olan Maria ise, “Bence reform doğru. Estonya’da yaşıyoruz. Ulusal dili iyi bilmek şart,” dedi.
Avrupa Konseyi’ndeki bir azınlık hakları komitesi okul sistemini izliyor. Birleşmiş Milletler de bu sürece uzmanlar gönderdi. Estonya Eğitim Bakanlığı, Estonya’daki “Rus okullarının” akademik başarı testlerinde bir yıl geriden geldiğini belirtiyor.
Peki, bu reform neden şimdi gerçekleşiyor?
Euronews’e konuşan Eğitim Bakanı Kristina Kallas, “Uzun süre, siyasi kararlılık eksikliği yaşandı çünkü Rusya’nın bu sürece müdahale girişimleri güçlüydü. Ancak çok trajik bir şekilde, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırganlığı bu reformun önündeki direnci kıran temel unsur oldu,” dedi.
“En büyük endişem, ayrı bir Rusça eğitim sisteminin varlığının, Rusça konuşan çocuklar üzerinde olumsuz bir etkisi olması. Bu tamamen paralel eğitim sistemi nedeniyle, Rusça konuşan çocuklar, bu (Rus) okullardan mezun olduktan sonra Estonya’daki yükseköğretim olanaklarından tamamen dışlanıyor ve bu durum iş piyasası için de geçerli. Bu nedenle, eğitim sistemimizi reformdan geçirmeli ve tüm çocuklara Estonca eğitim verilen derslere eşit erişim sağlamalıyız,” diyen Kallas, şunları da sözlerine ekledi: “Estonya bağımsızlığını yeniden kazandıktan sonra doğan nesillerin kendilerini Estonyalı olarak görmeleri ve Estonya ulusuyla özdeşleşmeleri gerekiyor—bunu yaparken Rus kimliklerinden vazgeçmek zorunda olmadan. Bu iki kimlik birbirini dışlamıyor.”
/euronews/
