Hapisteki İranlı Nobel Barış Ödülü kadın aktivist Narges Mohammadi boykot çağrısı yaptı

İran’da cuma günü yapılacak parlamento seçimlerinde katılım oranının düşük kalacağı belirtiliyor.

Seçimlerde oy kullanmayacağını söyleyenler bunun gerekçesini, “çökmekte olan ekonomi, kitlesel protestolar, Tahran’ın nükleer programı ve İran’ın Ukrayna savaşında Rusya’ya verdiği destek nedeniyle Batı ile yaşanan gerginlikler” olarak gösteriyor.

Resmi olarak İslami Danışma Meclisi olarak bilinen görev süresi dört yıl olan 290 üyeli parlamentoda yer almak için 15.000’den fazla aday yarışıyor.

İran Seçim Kurulu Başkanı Muhammed Rıza Gulamrıza, adayların yüzde 12’sinin kadınlardan oluştuğunu kaydetti.

Yasalara göre parlamento yürütme organını denetliyor, anlaşmaları oyluyor. Uygulamada ise İran’da mutlak güç dini lider Ayetullah Ali Hamaney’e ait.

Ülkede yasama organı, eski bir Devrim Muhafızı generali olan meclis başkanı Muhammed Bagher Kalibaf yönetiminde.

İranlılar ayrıca, 84 yaşındaki Hamaney’den sonra ülkenin bir sonraki dini liderini atayacak olan 88 sandalyeli Uzmanlar Meclisi’nin sekiz yıl görev yapacak üyeleri için de oy kullanacak.

Geçtiğimiz günlerde Associated Press’in görüştüğü 21 İranlıdan sadece beşi oy kullanacağını söyledi. On üçü oy kullanmayacağını, üçü ise kararsız olduğunu kaydetti.

İran’da 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin 2022 yılında polis gözetiminde hayatını kaybetmesinin ardından ülke çapında protestolarda 500’den fazla kişi öldü, 22.000’den fazla kişi de gözaltına alındı.

Seçimi boykot çağrısı

Hapisteki Nobel Barış Ödülü sahibi kadın hakları aktivisti Narges Mohammadi’nin arasında bulunduğu isimler seçim boykotu çağrıları yaptı.

Mohammadi açıklamasında, “Acımasız ve vahşi baskısı, gençlerin sokaklarda öldürülmesi, idamlar, kadın ve erkeklerin hapsedilmesi ve işkence görmesiyle İslam Cumhuriyeti ulusal yaptırımları ve küresel utancı hak ediyor” dedi.

İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, halkı oy kullanmaya çağırarak bunu ulusal bir görev olarak nitelendirdi.

Hamaney, “Oy kullanmamanın hiçbir mantığı yok. Oy kullanmamak ülkenin hiçbir sorununu çözmez. Seçim zayıf olursa herkes zarar görür” ifadelerini kullandı.

Kamuoyu araştırma kuruluşu ISPA, ekim ayında seçim anketleri yapmış olsa da sonuçları açıklanmadı.

İbrahim Reisi’nin kazandığı 2021 seçimlerinde katılım oranı yüzde 49 ile bir cumhurbaşkanlığı oylaması için kayıtlara geçen en düşük oran olmuştu.

Son seçimde katılım oranı yüzde 42’de kaldı

2020 yılında yapılan Parlamento seçimlerinde 57 milyon 718 bin 159 seçmen oy kullanma hakkına sahipken seçmenin yüzde 42’si sandık başına gitti.

Bu katılım oranı, 1979 İran Devriminden sonra gerçekleştirilen seçimlere katılımın en düşük seviyede kaldığı seçim olarak kayda geçti.

İran’da, 1979 Devrimi’nden bu yana cumhurbaşkanlığı ve 290 sandalyeli Parlamento için 4 yılda bir, Uzmanlar Meclisi için ise 8 yılda bir seçim yapılıyor.

Koruyucular Konseyi tarafından incelenen adaylar arasında uygun görülmeyen aday adaylarının başvuruları reddediliyor.

Ülkede 8 yıl Cumhurbaşkanlığı yapan Hasan Ruhani’nin adaylık başvurusu ise kabul edilmedi. Ruhani’nin reddedilme gerekçesini sorduğu 3 dilekçesi ise Koruyucular Konseyi tarafından cevapsız bırakıldı.

İranlılar ne diyor?

AP’ye konuşan bazı kişiler İran’daki ekonomik sıkıntıların seçimden uzak durmalarının nedeni olduğunu söyledi.

Enflasyonun yüzde 50 civarında olduğu ve genç İranlılar için işsizliğin yüzde 20 civarında olduğu belirtiliyor.

Tahran’ın güneyinde yaşayan 55 yaşındaki meyve tüccarı Hashem Amani, “Oy kullanmayacağım. 2021’de Reisi’nin cumhurbaşkanı olması için hükümetteki benzer kişilerin birlikte çalışabileceği ve benim için daha iyi bir hayat kurabileceği umuduyla oy verdim. Karşılığında aldığım şey ise her şeyin fiyatının fırlaması oldu.” dedi.

53 yaşındaki taksi şoförü Morteza da hayal kırıklığını dile getirdi: “Neden oy kullanmalıyım? Geçmişte birçok kez oy kullandım ama üç kızımın eğitim masraflarını karşılıyorum. .Hâlâ kiracıyım ve sürekli daha yoksul bir bölgeye taşınıyorum.”

42 yaşındaki Marzieh Moqaddam gibi diğerleri de oy kullanacaklarını ifade etti.

Oy vermeyi dini bir vecibeye benzeten Moqaddam, ülkenin “başörtüsü gibi İslami kültürü de geliştirmesi” gerektiğini söyledi.

Ancak 32 yaşındaki banka memuru Abbas Kazemi, İran’ın yasama organını on yıllardır kontrol eden sertlik yanlılarının etkisinden korumak için sandık başında gideceğini ifade etti.

Kaynak: euronews