🔴 İran ve ABD arasında Tahran’ın hızla ilerleyen nükleer programına ilişkin müzakereler Cumartesi günü Umman’ın başkenti Maskat’ta yeniden başlayacak ve her iki taraftan teknik uzmanlar olası bir anlaşmanın ayrıntılarını belirlemeye çalışacak.
Görüşmeler, ABD’nin yaklaşık yarım asırdır süren düşmanlıklar sırasında ülkeye uyguladığı ekonomik yaptırımların kaldırılması karşılığında İran’ın nükleer faaliyetlerini engellemeyi amaçlıyor.
ABD Başkanı Donald Trump, bir anlaşmaya varılamaması halinde İran’ın nükleer tesislerine karşı hava saldırıları düzenleyebileceği konusunda defalarca uyarıda bulunurken, İranlı yetkililer de giderek artan silaha yakın uranyum stoklarıyla nükleer silah kapasitesine ulaşabileceklerini ima ediyor.
Ne Tahran ne de Washington Umman’a geri dönüşle ilgili bir açıklama yapmadı, ancak Umman geçmişte arabuluculuk görevi üstlenmişti.
Geçtiğimiz hafta sonu Roma’da yapılan görüşmeler, İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ve ABD’nin Orta Doğu temsilcisi Steve Witkoff için tarafsız bir zemin sağladı.
Ancak, Cumartesi günü cenaze töreni yapılacak olan Papa Francis’in Pazartesi günü hayatını kaybetmesinin ardından Roma’nın yas dönemine girmesi ve İran’ın İtalya’da medyanın ilgisinden şikâyetçi olması görüşme yerinin değiştirilmesinde etkili olmuş olabilir.
İran devlet televizyonu muhabiri Hosnieh Sadat Shobeiri, “Gördüğünüz gibi, gazetecilerin varlığının sınırlı olduğu ilk tur görüşmelerin aksine… İtalya’nın Roma kentinde bu kez bu tür bir kontrol uygulanmadı,” dedi.
Çin ve Rusya İran’ın yanında yer alıyor
Maskat’taki görüşmeler İran’ın Çin ve Rusya’dan destek aldığı bir döneme denk geliyor. Arakçi geçen hafta Moskova’da, bu hafta başında da Pekin’de yetkililerle bir araya geldi.
Perşembe günü Çin, Rusya ve İran’dan temsilciler BM’nin nükleer gözlemcisi Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) başkanı ile bir araya geldi.
IAEA konuyla ilgili ayrıntı vermese de Çin’in Xinhua haber ajansı, üç ülkenin IAEA’nın sürece katkıda bulunmak için “gerekli potansiyel ve uzmanlığa” sahip olduğuna inandığını ve diplomatik çözümlere duyulan ihtiyacı vurguladığını bildirdi.
Çin, İran’ın ‘nükleer enerjinin barışçıl kullanımı hakkını’ bir kez daha teyit etti.
Trump yönetimi, 2015 nükleer anlaşmasının ortak imzacıları olan Avrupalı güçler Fransa, Almanya ve İngiltere’yi (E3) İran’la doğrudan görüşmelerin dışında tutarak, Ukrayna ihtilafı konusunda Rusya ile yürüttüğü müzakerelerdeki stratejisini yansıttı.
Bu arada Arakçi, X’te yazdığı yazıda Avrupa ülkeleriyle daha fazla görüşme yapılmasını önerdi: “Top şimdi E3’ün sahasında… Bu kritik kavşakta nasıl hareket edeceğimiz muhtemelen öngörülebilir geleceği belirleyecek.”
Uranyum zenginleştirme konusundaki anlaşmazlıklar
İranlı iki diplomat, Majid Takht-e Ravanchi ve Kazem Gharibabadi’nin Tahran’ın teknik ekibine liderlik edeceği bildirildi. Amerikan heyetine ise doğrudan nükleer politika deneyimi olmamasına rağmen siyasi stratejist ve güçlü bir Trump destekçisi olan Michael Anton başkanlık edecek.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio kısa bir süre önce yaptığı bir podcast yayınında İran’ın sivil bir nükleer program istiyorsa uranyum zenginleştirmeyi tamamen durdurması gerektiğini yineledi.
Rubio, “İran sivil bir nükleer program istiyorsa, tıpkı diğer birçok ülkenin sahip olduğu gibi bir programa sahip olabilir ve bu da zenginleştirilmiş malzeme ithal etmeleridir,” dedi.
Witkoff başlangıçta Tahran’ın uranyumu yüzde 3,67’ye kadar zenginleştirebileceğini öne sürerken, daha sonra Rubio’nun pozisyonuyla aynı çizgiye gelerek tüm zenginleştirmenin durdurulması gerektiğinde ısrar etti. Ancak İran, ülke içinde zenginleştirmenin müzakere edilemez olduğu konusunda kararlı.
İsrail’in tutumu işleri daha da karmaşık hale getiriyor. Geçmişte İran’ın nükleer tesislerini hedef alan İsrail, gelecekteki saldırıları göz ardı etmedi. Yayın kuruluşu KAN’a göre İsrail kuvvetleri bu hafta İran’ın olası füze saldırılarına karşı tatbikat yaptı.
Arakçi çarşamba günü X’te yaptığı paylaşımda, “Geçmişte yaşanan sabotaj girişimleri ve meşru bir karşılık vermek üzere tasarlanmış suikast operasyonları nedeniyle güvenlik birimlerimiz yüksek alarm durumundadır,” dedi.
/euronews/
