İsrail Yüksek Mahkemesi’nin genç Haredi erkeklerinin İsrail ordusunda zorunlu askerliğe alınması yönündeki kararı binlerce ultra-Ortodoks Yahudi’nin öfkesine yol açtı.
BBC’den Yolande Knell’in haberine göre habere göre tam zamanlı eğitim gören Ultra-Ortodoks Yahudiler, devletin kuruluşundan bu yana askerlikten muaf tutuluyorlar
İsrail’deki ultra-Ortodoks veya Haredi Yahudi cemaati güçlenerek bir araya geldiğinde ne kadar büyük olduklarını anlıyorsunuz.
Kudüs’te ultra-Ortodoks toplumunun kalbi olan Mea Shearim’in sokaklarında siyah-beyaz giyinmiş binlerce erkek ve çocuk, askerlik çağrısına karşı öfkeli bir protesto için toplandı.
Bu, Yüksek Mahkeme’nin genç Haredi erkeklerin İsrail ordusunda zorunlu askerliğe alınması ve artık önemli devlet yardımlarından yararlanamayacakları yönündeki tarihi kararından bu yana düzenlenen son gösteri.
Yahudi ilahiyat okullarında veya yeşivalarda tam zamanlı öğrenci olan genç erkekler dini yaşam tarzlarının tehlikede olduğunu söylüyorlar. Dualarının ve manevi öğrenimlerinin İsrail’i ve Yahudi halkını koruyan şey olduğuna inanıyorlar.
Joseph, “2000 yıldır zulüm gördük ve hayatta kalmayı başardık çünkü Tevrat öğreniyorduk ve şimdi Yüksek Mahkeme bunu bizden almak istiyor ve bu bizim yıkımımıza yol açacak” diyor.
“Orduya gitmek dindar bir Yahudi’yi artık dindar olmaktan çıkarır.”
“Taslak askerlik açısından yardımcı olmuyor. Bizi Haredim’i, Ortodoks Yahudileri istemiyorlar, bize ihtiyaçları yok,” diyor bir başka öğrenci, röportaj vermek için hahamının izni olmadığı için ismini saklıyor.
“Bize orada sadece kirli bir iş verecekler. Bizi artık Ortodoks olmaktan çıkarmak için oradalar.”
Onlarca yıldır, İsrail toplumunda ultra-Ortodoksların rolü konusunda tartışmalar yaşanıyor. Küçük bir azınlıktan, topluluk artık bir milyonluk bir nüfusa ulaşmış durumda ve nüfusun %12,9’unu oluşturuyor.
Ultra-Ortodoks partiler, İsrail siyasetinde sık sık belirleyici rol oynamış, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu liderliğindeki ardısı hükümetlere, askerlik hizmeti muafiyetinin devam etmesi ve kurumlarına yüz milyonlarca dolar aktarılması karşılığında destek vermişlerdi.
Bu, çoğunlukla zorunlu askerlik hizmeti yapan ve vergilerin en büyük payını ödeyen laik Yahudi İsraillilerle uzun süredir devam eden bir sürtüşmeye neden olmuştu. Ancak sorun, ordunun Gazze’deki en uzun savaşının ardından benzeri görülmemiş bir gerginlikle karşı karşıya kalması ve Lübnan’da Hizbullah ile olası ikinci bir savaşın gündemde olması gibi en hassas zamanda zirveye ulaşmıştı.
“Oğlum 200 gündür yedekte! Kaç yıl yapmasını istiyorsunuz? Nasıl utanmıyorsunuz?” diye sordu Mor Shamgar, Herzliya’daki son konferansta İsrail’in ulusal güvenlik danışmanını azarlarken.
Güney İsrail’de tank komutanı olarak görev yapan oğluyla ilgili öfke dolu sözleri sosyal medyada geniş yer buldu.
Ordu liderleri askeri personel yetersizliğinden yakınırken, daha önce başbakanın partisine oy verdiğini söyleyen Şamgar, hükümetin “durumu çok kötü idare ettiğini” ve taslak konusunda ulusal çıkarlardan çok kendi siyasi bekasını ön planda tuttuğunu düşünüyor.
“Netanyahu ve çetesi, bundan kaçınabileceklerini düşünerek büyük bir yargı hatası yaptı. Çünkü nüfusun yarısına orduya gitmesini dayattığınızda, diğer yarısının orduya gitmeyeceğini dayatamazsınız. Bu laiklik ile din arasındaki bir mesele bile değil. Bunu bir eşitlik meselesi olarak görüyorum. Nüfusun yarısını ikinci sınıf vatandaş yapan yasalar yapamazsınız.”
İsrail Demokrasi Enstitüsü’nün bu yılın başlarında yaptığı bir ankette, İsrailli Yahudilerin %70’inin ultra-Ortodokslara yönelik askerlik hizmetinden genel muafiyet uygulamasının kaldırılmasını istediğini ortaya koydu.
Daha önceki tehditlere rağmen, şimdiye kadar ultra-Ortodoks partiler askerlik hizmeti konusunda iktidar koalisyonundan ayrılmadı. Haredi liderleri tarafından bir zamanlar reddedilen, topluluklarının kısmi askere alınmasına yol açacak eski bir yasa tasarısını öne sürme girişimleri devam ediyor.
Kudüs’teki ultra-Ortodoks bir sinagogda, farklı yaşlardaki erkekler sabah ayininde dua şallarına bürünerek bir araya geliyorlar. Muhafazakar yaşam tarzları Yahudi yasalarının ve geleneklerinin katı bir yorumuna dayanmaktadır.
Şimdiye kadar, yalnızca ultra-Ortodoksların cinsiyet ayrımı, koşer gıda için özel şartlar ve ibadetler ile günlük ritüeller için zaman ayrılması taleplerini karşılamak üzere Netzah Yehuda adlı bir İsrail ordusu taburu kuruldu.
Ancak, entegrasyon sorunları üzerinde çalışan ve taburu destekleyen bir STK’nın yönetim kurulunda yer alan ultra-Ortodoks bir haham, daha fazla uzlaşmanın mümkün olduğuna ve yeni bir Haredi tugayının kurulması gerektiğine inanıyor.
Haham Yehoshua Pfeffer, “Haredilerin masaya oturup, gerçek tavizlere hazır olduklarını, geleneksel konfor alanımızın dışına çıkıp daha fazla Haredi’nin hizmet vermesine olanak sağlayacak doğru çerçeveyi bulmak için proaktif bir şeyler yapmaya hazır olduklarını söylemeleri gerekiyor” diyor.
Şu anda tam zamanlı Tevrat eğitimi almayan ve akademik zorluklara uygun olmadıklarını düşünen binlerce ultra-Ortodoks gencin, kendi yaşlarındaki diğer Yahudi İsrailliler gibi orduya katılmaya teşvik edilmesi gerektiğini öne sürüyor.
Haham Pfeffer ayrıca, güven inşa etmek ve topluluğuyla ilişkilerini geliştirmek için daha fazlasını yapması çağrısında bulunuyor. “Çok sayıda düzenlemeye ihtiyaç var, ancak bunlar çok da zor değil,” yorumunu yapıyor.
Şu ana kadar ultra-Ortodoks taslağının uygulanma süreci kademeli olarak ilerliyor gibi görünüyor.
60.000’den fazla ultra-Ortodoks erkek yeshiva öğrencisi olarak kayıtlı ve askerlik hizmetinden muaf tutuluyor. Ancak geçen haftaki Yüksek Mahkeme kararından bu yana orduya, halihazırda hizmet veren yaklaşık 1.500 kişiye ek olarak, topluluktan yalnızca 3.000 kişiyi daha askere alması söylendi.
/BBC Word/
