Şam’da Esad rejiminin çöküşü en çokta Sünni Müslüman olmayanları tedirgin ediyor. Aleviler, Dürziler, Ermeniler ve Hıristiyan diğer topluluklarda tedirgin, korku her geçen gün büyüyor. İktidarı ele geçiren cihadistlerin ve sahada ki kontrolsüz diğer grupların Aleviler karşı artan şiddeti bu korkuyu daha çok büyütüyor.
HTŞ güzellemeleri yapanların aslında sahada nasıl bir durumun oluştuklarından ya haberleri yok yada ilgilenmiyorlar. BBC’den Quentin Sommerville Alevilerin karşı karşıya kaldıkları baskı ve şiddeti izleniminde yazmış.
Sommerville şu görüşlere yer veriyor:
‘’Noor, avlunun serin öğleden sonra ışığında titreyerek duruyor; soğuktan değil, korkudan.
Kalın kışlık paltosunu giymiş olan kadın, Suriye’nin yeni fiili yöneticileri olan Hayat Tahrir el-Şam’ın HTŞ erkeklerine ve kasabadaki yeni yasaya şikayette bulunmaya gelmişti.
Üç gün önce, akşam saat dokuzdan hemen önce, silahlı adamların Lazkiye şehrinin lüks bir semtindeki dairesine siyah bir minibüsle geldiğini anlatırken ağlamaya başlıyor. Çocukları ve ordu subayı olan kocasıyla birlikte pijamalarıyla sokağa çıkmaya zorlanmış. Silahlı adamların lideri daha sonra kendi ailesinibu evine taşımış.
Noor – gerçek adı değil – Esad ailesinin geldiği ve eski rejimin siyasi ve askeri elitlerinin çoğunun mensup olduğu Alevi bir vatandaş. Mezhebi Şii İslam’ın bir kolu olan Aleviler, çoğunluğu Sünni olan Suriye nüfusunun yaklaşık %10’unu oluşturuyor. Suriye’nin kuzeybatı Akdeniz kıyısındaki Lazkiye onların kalbidir.
Diğer şehirlerde olduğu gibi, Esad’ın askerleri mevzilerini terk ettikten sonra oluşan güç boşluğuna çeşitli isyancı gruplar hücum etti. Rejim, iktidardaki hakimiyetini sürdürmek için mezhepsel bölünmeleri istismar etmişti, şimdi Sünni İslamcı HTŞ Suriye’deki tüm dinlere saygı gösterme sözü verdi. Ancak Lazkiye’nin Alevi nüfusu korkuyor.
Rejim değiştiğinden beri evlerinden bile çıkmayanlar var; çünkü hesap sorulacağından, eski rejime verdikleri desteğin bedelini ağır ödeyeceklerinden endişe ediyorlar.
Noor, apartmanındaki CCTV görüntülerini 34 yaşındaki HTŞ genel güvenlik komutanı Abu Ayoub’a gösteriyor. Filmde, bazıları beyzbol şapkası takan, diğerleri askeri üniformalı sakallı bir grup savaşçı, kapısının önünde görüntüleniyor.
Bunların HTŞ’den olmadığını, ancak kuzeydeki Halep şehrinden gelen isyancılardan oluşan başka bir grup olduğunu söylüyor.
“Kapıyı kırdılar. Kapımızda 10 militan ve üç arabayla sokakta bekleyen 16 militan daha vardı,” diyor Noor Abu Ayoub’a.
Adamlarının çoğu, HTŞ ve müttefik isyancı grupların üç hafta önce Esad’ı deviren saldırıyı başlatmadan önce konuşlandığı İdlib ve Halep’ten. Savaş kıyafetleri içinde etrafta duruyorlar, tüfeklerini tutuyorlar ve ailenin eşyalarının sokağa nasıl atıldığını anlatırken dikkatle dinliyorlar.
HTŞ bir zamanlar El Kaide ile ittifak halindeydi ve hala çoğu Batı ülkesi tarafından terör örgütü olarak yasaklı durumda. Ancak İngiltere ve ABD grupla temas halinde olduklarını söylüyor. Birkaç hafta içinde devletin düşmanından ülkenin kanununa dönüştü. Ebu Eyüp ve adamları devrimcilerden polislere geçişteki rol değişikliğine uyum sağlıyor.
Noor, genel güvenlik istasyonuna gelen uzun bir şikayetçi kuyruğundan sadece biri. Şehrin eski askeri istihbarat karargahı olan üs, Lazkiye’deki en çok korkulan yerdi. Şimdi ise avluya dağılmış kırık radyolar ve ekipmanlarla bir karmaşa. Beşşar Esad’ın yırtık portreleri toprakta yatıyor.
Şikayette bulunanların sırasına bir adam katılıyor. Gözü morarmış, kaburgaları kırılmış, gömleği yırtılmış ve kanlı. İdlib’den gelen adamların dairesine girdiğini söylüyor.
“Bazıları sivildi, bazıları askeri kıyafetler giymişti ve maskeliydi. Kızıma vurdular ve oğlumun kafasına silah doğrulttular. Para çaldılar, altın çaldılar.”
Buradaki her çağrı bir güç gösterisidir, özellikle de şehirde çok sayıda silahlı grup varken. Adamın oğlunun yönlendirmesiyle, HTŞ güvenlik gücü daha fakir mahallelerden birine doğru gidiyor, arka sokakların labirentinden, hurdalıkların ve çöplüklerin yanından geçiyor.
Silahlı polisler cadde boyunca ve apartmanın girişinde pozisyon alırlar. İki şüpheliyi sorgulamak için karakola geri getirirler.
Ancak silahlarını bırakmaya vakit bulamadan, bir başka şikayet daha gelir; gaz tüpleri yüzünden çıkan anlaşmazlıkta bir adam daha darp edilir.
Üç adamın kendisine silah çektiğini söylüyor.
Arabalarda kalabalık bir ticari ve yerleşim bölgesine doğru bir yarış daha. Polis şüpheliyi sokağa çıkardığında – yüzü daha önceki kavgadan hala kanlıyken, kadınlar balkonlarına çıkıp “Şabiha! Şabiha!” diye bağırıyor. Şüpheliyi, Esad rejiminin kirli işlerini yapan, çoğunluğu Alevi erkeklerden oluşan karanlık milis gücünün bir üyesi olmakla suçluyorlar.
Suriye’de yıldırım hızında zafere ulaşmasından bu yana İslamcı HTŞ, barışı koruma ve ülkenin tüm azınlıklarını koruma sözü verdi. Ve her gün Abu Ayoub bu sözü yerine getirmek zorunda.
“Devrime sızanlar, sabotajcılar, zayıf fikirliler yeni kurtarılan bölgelerdeki durumdan faydalanıyorlar” diyor.
Abu Ayoub, şehirdeki durumun “biraz kaotik” olduğunu kabul ediyor ancak dikkatini Noor’a çeviriyor.
“Şimdi buradayız, ordu ayrıldığında burada değildik. Başlangıçta Şam’daydık ve sonra geldik. Onlar haydut ve onları evinizden çıkaracağız. Eşyalarınızı iade edeceğiz. Söz veriyorum,” diyor.
Ve bunun üzerine adamlarına pikap kamyonlarına binmelerini emrediyor ve sirenler çalarak daireye doğru gidiyorlar.
Lazkiye kurtarılmış bir şehir. Geçtiğimiz Cuma günü, tüm mezheplerden on binlerce insan, Esad hanedanının düşüşünü kutlamak için sokaklarda toplandı. Bir şehir meydanında, Beşşar’ın 2000 yılında ölümünden önce 29 yıl boyunca hüküm süren babası Hafez Esad’ın heykelinin bir zamanlar durduğu kaidenin üzerine oturdular ve özgür bir Suriye bayrağını neşeyle salladılar.
O günkü mesaj, mezhepsel bölünme olmadan birlik, tek Suriye’ydi. Ancak mezhepsel nefreti körükleyen ve Alevilerin iktidarı kaybetmeleri halinde katledilecekleri konusunda uyaran bir rejimin yarım yüzyıllık tiranca yönetiminden sonra, en hafif tabirle bu bir ayarlamadır.
Cumartesi günü, HTŞ’nin üç savaşçısı şehir dışında öldürüldü ve 14’ü yaralandı. HTŞ, bir suç çetesiyle silahlı çatışma olduğunu söyledi. Sakin kalmaya çalışan HTŞ, saldırıda mezhepsel bir unsur olmadığını iddia ediyor.
Noor’un evine doğru yol alan HTŞ konvoyu sokaklarda hızla ilerlerken, yoldan geçenler onları alkışlıyor ve barış işareti yapıyor.
HTŞ, Lazkiye’nin kalabalık caddelerinde ilerliyor
Kırmızı şerit yerine yeşil ve iki yeşil yerine üç kırmızı yıldız bulunan yeni Suriye bayrağı, mağaza kepenklerinde ve balkonlardan sarkıtılıyor. Ancak Alevi bölgelerinde, insanlar konvoy hareket ederken çoğunlukla sessizce izliyor. Ortalıkta daha az yeni bayrak var.
Doğu Suriye’deki Deir al-Sour’dan 28 yaşındaki HTŞ güvenlik görevlisi Azam al-Ali ön koltukta oturuyor. Bu kadar baskıdan sonra, insanların otoriteye tekrar güvenmesinin zaman alacağını söylüyor.
“Şikayetlerle gelen ezilenlerin çoğu iki mezhepten, Sünni ve Alevi. Biz ayrım yapmıyoruz. Ancak bu rejimin geride bıraktığı aşırı yoksulluk bu büyük kaosa neden oldu,” diyor.
Ve Suriye’nin en yoksul kesimlerinden olan Alevilerin de Esad rejimi altında sıkıntı çektiğini belirtiyor.
Noor’un dairesine varıyoruz ve yarım düzine silahlı HTŞ adamı merdivenlerden yukarı koşuyor.
Kapının arkasındaki kadın açmayı red ediyor. Ancak biraz pazarlıktan sonra kapı açtı ve kendisi ve ailesine dışarı çıkmaları emredildi.
“Bugün HTŞ’ye gittiğimde dehşete kapıldım,” diyor Noor. “Görünüşleri çok korkutucu ve ürkütücüydü. Dürüst olmak gerekirse, çok naziktiler.”
Ama daireye geri dönmeyecek. Suriye’de bir kabus sona erdi ve Aleviler için bir diğeri başladı, diyor.
Eşyalarına sarılan Noor, artık evinde kendini güvende hissetmediğini söylüyor.
“Burada tekrar yaşamam imkansız. Umutluyum ama yakın gelecekte değil. Şu anda cesaret edemiyorum.”
