Kayıp kişiler konulu bölgesel uzmanlar toplantısında konuşan Kürdistan Bölgesi Hükümeti Uluslararası İlişkiler Koordinatörü Dindar Zebari zorla geri gönderme yapılmayacağını teyit etti.
Kürdistan Bölgesi hükümetinin göçmenlerin geri dönüşü konusundaki tutumu net ve kararlı olduğunu belirten Zebari bu konudaki politikayı şu sözlerle açıkladı:
Bugün Bağdat’ta önemli bir konferans gerçekleşti.
Irak Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin’in gözetiminde düzenlenen “Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki Kayıp Kişiler Konulu Bölgesel Uzmanlar Konferansı”na Kürdistan Bölgesi hükümeti heyeti de katıldı.
Konferansa sekiz ülkenin temsilcileri ve Bağdat’ta görevli diplomatik misyonlar iştirak etti.
Kürdistan’ın kararlı duruşu
Konferansta söz alan Kürdistan Bölgesi Hükümeti Uluslararası İlişkiler Koordinatörü Diyandar Zebari, Kürdistan Bölgesi hükümetinin kayıpların akıbetini ortaya çıkarma konusundaki kararlı tutumunu vurguladı. Ayrıca zorla kaybetme suçları konusunda hesap verebilirliği sağlama taahhüdünü de teyit etti.
Tarihi acıların bilançosu
Zebari, Kürdistan halkının yaşadığı trajedilere dikkat çekti.
“Kürdistan halkı suçların en ağır yükünü çekti” diyen Zebari, bu durumun kötü şöhretli Enfal seferinden başlayarak IŞİD’in Ezidiler ve diğer azınlıklara karşı işlediği suçlara kadar uzandığını belirtti.
Enfal operasyonlarının bilançosu
Konuşmasında Enfal operasyonları sırasında yaşanan kayıplara değinen Zebari, 182.000’den fazla sivilin kaybolduğunu açıkladı. Bu sayı içinde Barzani’lerden 8.000 erkeğin de bulunduğunu hatırlattı.
Zebari, Irak’ın dört bir yanında 75 toplu mezardan kurban kalıntılarının çıkarıldığını bildirdi. Bu çalışmalar sonucunda 3.659 kurbanın kimliği belirlenerek kalıntıları ailelerine iade edildi. Bu işlemler, şiddet mirasıyla mücadele etmek ve etkilenen toplumlara gerçeği ulaştırmak için sürdürülen kurumsal çabaları yansıtmaktadır.
IŞİD kurbanlarını kurtarma çalışmaları
Kürdistan Bölgesi hükümeti IŞİD kurbanlarını kurtarmak için sistemli çaba göstermektedir. Zebari bu konudaki rakamları paylaştı. Ezidiler için belgelenen 6.417 kaçırılma vakası bulunmaktadır. Bu vakalar arasından 3.587 kişi kurtarılmış durumda. Ancak 2.830 kişi hala kayıp durumundadır.
Birleşmiş Milletler ile işbirliği
Kürdistan Bölgesi Hükümeti Uluslararası İlişkiler Koordinatörü Zebari, Birleşmiş Milletler Soruşturma Ekibi (UNITAD) ile yapılan işbirliğinin önemine değindi. Bu işbirliği sayesinde 408.000’den fazla sayfa soruşturma dosyası korundu ve dijitalleştirildi. Bu belgeler, IŞİD suçlularına karşı gelecekte yapılacak yargı işlemleri için temel oluşturmaktadır.
Rehabilitasyon ve destek hizmetleri
Kürdistan Bölgesi hükümeti, mağdurlara yönelik kapsamlı rehabilitasyon ve destek hizmetleri sunmaktadır. Bu kapsamda çeşitli uzman tesisler kurulmuştu: Duhok’taki Psikolojik Tedavi Enstitüsü, Soykırımla ilgili cinsel suçları belgeleme merkezi, Kurtarılan kadınlara yardım için özel merkez bunlardan bazıları.
Bu kurumlar toplu olarak 1.278’den fazla hayatta kalana psikolojik ve hukuki destek sağlamıştır.
Adli tıp girişimleri
DNA tanımlaması dahil olmak üzere gelişmiş adli tıp yöntemleri kullanılmaktadır. Bu yöntemler, kalıntıların kimliklendirilmesinde ve kurban ailelerinin acılarını hafifletmede temel araçlar olarak işlev görmektedir.
Geri dönüş konusunda net tavır
Kürdistan Bölgesi hükümetinin göçmenlerin geri dönüşü konusundaki tutumu net ve kararlı olduğunu belirten Zebari bu konudaki politikayı şu sözlerle açıkladı:
“Hiçbir birey geri dönüşe zorlanmayacak, özellikle IŞİD kontrolü altında kalmış bölgelerde.”
Zebari, gönüllü, güvenli ve onurlu dönüşün Bölge hükümetinin insani politikasının temel direği olduğunu vurguladı.
Uluslararası tavsiyeler ve destek
Zebari, kayıplar ve zorla kaybedilenler dosyasıyla ilgili uluslararası tavsiyelere de değindi. Kürdistan Bölgesi hükümeti’nin Irak’ın 2025 Evrensel Periyodik İncelemesi sırasında sunulan birçok tavsiyeyi desteklediğini belirtti.
Desteklenen tavsiyeler
- Zorla kaybetmenin bağımsız bir cezai suç olarak resmi tanınması
- Soruşturma kapasitesinin genişletilmesi
- Ulusal kayıplar sicilinin oluşturulması
- Azınlıklar, kadınlar ve çocukların korunmasının güçlendirilmesi
Zebari, bu tedbirlerin Kürdistan Bölgesi hükümetinin İnsan Hakları Planı’nın (2021-2025) ayrılmaz bir parçası olduğunu belirtti. Bu plan adalet, hesap verebilirlik ve hayatta kalanların desteklenmesini özünde barındırmaktadır.
Uluslararası topluma çağrı
Konuşmasının sonunda Zebari, uluslararası topluma önemli bir çağrıda bulundu. Uluslararası toplumun insani görevlerini yerine getirmesini istedi. Zorla kaybetme vakalarının araştırılmasını hızlandırmak için teknik, mali ve lojistik destek sağlanması gerektiğini vurguladı.
Zebari, somut ilerleme kaydetmenin önemli bir koşulu olduğunu belirtti. Kürdistan Bölgesi Hükümeti Uluslararası İlişkiler Koordinatörü suçların tekrarını önlemek, Adaleti sağlamak ve Kayıpların ailelerine uzun zamandır beklenen cevapları vermek için uluslararası işbirliği çağrısı yaptı.
/rûdaw/
