Rapora göre, Suudi Aramco, Coal India, ExxonMobil, Shell ve birçok Çinli şirketin de aralarında bulunduğu 36 büyük fosil yakıt üreticisi, 2023 yılında 20 milyar tondan fazla karbondioksit salımına neden oldu.
Veriler, Suudi Aramco’nun bir ülke olsaydı, Çin, ABD ve Hindistan’ın ardından dünyanın en büyük dördüncü karbon salımı yapan ülkesi olacağını gösteriyor. ExxonMobil’in yıllık emisyonları ise Almanya’nınkiyle aynı seviyede. Almanya, dünyanın dokuzuncu en büyük karbon yayıcısı konumunda.
Küresel emisyonlar azalmak yerine artıyor
Bilim insanları, küresel sıcaklık artışını 1,5°C ile sınırlayabilmek için karbon salımlarının 2030’a kadar yüzde 45 oranında azalması gerektiğini vurguluyor. Ancak emisyonlar azalmıyor, aksine artmaya devam ediyor. Bu durum, dünya genelinde aşırı hava olaylarını daha da şiddetlendirerek can ve mal kayıplarına yol açıyor.
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), 2021’den sonra başlatılan yeni fosil yakıt projelerinin 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşma hedefiyle bağdaşmadığını açıkladı. Ancak 2023, tarihin en sıcak yılı olurken, Carbon Majors veritabanındaki 169 şirketin büyük çoğunluğu emisyonlarını artırdı.
Birleşmiş Milletler’in 2015 Paris Anlaşması’nın hazırlanmasına öncülük eden eski iklim şefi Christiana Figueres, “Bu şirketler dünyayı fosil yakıtlara bağımlı tutuyor ve üretimi yavaşlatma yönünde bir planları yok,” dedi.
Figueres, “Bilim açıkça gösteriyor ki geriye, daha fazla fosil yakıta ve daha fazla tüketime dönüş yapamayız. Tam tersine, insanlar ve gezegen için çalışan karbon nötr bir ekonomik sisteme doğru ilerlemeliyiz,” diye ekledi.
Carbon Majors raporunu hazırlayan InfluenceMap düşünce kuruluşundan Emmett Connaire ise, “Küresel iklim taahhütlerine rağmen, dünyanın en büyük fosil yakıt üreticileri üretimlerini ve emisyonlarını artırıyor. Araştırma, bu şirketlerin iklim krizine orantısız bir şekilde nasıl katkıda bulunduğunu gözler önüne seriyor,” dedi.
Şirketlerden tepkiler
Shell sözcüsü, “Shell, 2050’ye kadar net sıfır emisyonlu bir enerji şirketi olmayı taahhüt etmiştir. Yeni teknolojilere yaptığımız yatırımlar, hem şirketimizin hem de müşterilerimizin emisyonlarını azaltmaya yardımcı oluyor,” açıklamasını yaptı. Suudi Aramco ise yorum yapmayı reddetti. Coal India, ExxonMobil, Chevron, TotalEnergies ve BP ise yorum taleplerine yanıt vermedi.
Carbon Majors verileri, ABD’nin New York ve Vermont eyaletlerinde fosil yakıt şirketlerine iklim zararları nedeniyle tazminat ödetmeye yönelik çıkarılan yasalara destek sağlayan kanıtlar arasında yer aldı. Ayrıca, bazı hukuk grupları tarafından, fosil yakıt yöneticilerine yönelik olası suçlamalar ve düzenleyici işlemler için bir temel olarak gösterildi. Örneğin, çevre hukuku kuruluşu ClientEarth, bu verileri BlackRock’un yatırımcıları yanlış yönlendirdiği iddiasıyla yaptığı şikayette kullandı.
Tarihin en büyük kirleticileri
Carbon Majors raporu, 2023 yılında 169 büyük şirket tarafından üretilen kömür, petrol ve gazın yakılması sonucu ortaya çıkan emisyonları hesaplıyor. Veri tabanında, aynı zamanda çimento üretimi kaynaklı emisyonlar da yer alıyor. Bu emisyonlar 2023’te yüzde 6,5 oranında arttı.
Küresel emisyonların yarısından sorumlu olan 36 şirketin arasında Çin Enerji Şirketi, İran Ulusal Petrol Şirketi, Rus Gazprom ve BAE’nin Adnoc şirketi gibi devlet kontrolündeki kuruluşlar bulunuyor. Hissedarlarına ait şirketler arasında ise Brezilya merkezli Petrobras ve İtalya merkezli Eni öne çıkıyor.
Bu 36 şirketin 25’i devlet kontrolünde. Çin, dünyanın en büyük karbon salımı yapan ülkesi konumundayken, bu şirketlerin 10’u Çin merkezli. 2023’teki emisyonların yüzde 41’i kömürden, yüzde 32’si petrolden, yüzde 23’ü doğalgazdan ve yüzde 4’ü çimento üretiminden kaynaklandı.
Carbon Majors verileri, 1854’ten 2023’e kadar olan tarihsel emisyonları da kapsıyor. Buna göre, Sanayi Devrimi’nden bu yana fosil yakıt kaynaklı karbon salınımının üçte ikisi 180 şirket tarafından gerçekleştirildi. Bu şirketlerden 11’i artık varlığını sürdürmüyor.
Fosil Yakıt Yayılmasını Önleme Antlaşması Girişimi Başkanı Kumi Naidoo, “İnsanlık tarihi açısından kritik bir dönemde yaşıyoruz. Hükümetlerin, içinde bulunduğumuz krizden çıkabilmek için kömür, petrol ve gaz üretimini genişletmeye son vermesi şart,” dedi.
/euronews/
