”Kürdistan’ın gelini” Leyla Kasım’ın Baas rejimi tarafından idam edilişinin üzerinden 50 yıl geçti. 12 Mayıs 1974 günü, Bağdat’ta Baas rejimi tarafından idam edilen Leyla Kasım, Kürtlerin hafızasında ve mücadelesinde bir kahraman olarak yaşamaya devam ediyor.
Leyla Kasım’ı benzersiz kılan, ilk idam edilen Kürt kadın olması ve idam sehpasına yürürken, celladının gözlerinin içine bakarak Kürt milli marşını okuması ve ölüm karşısında gösterdiği korkusuzluk.
Leyla Kasım bir çok şaire ve besteciye ilham oldu. Üzerine sayısız şiirler ve şarkılar yazıldı.
Ünlü Kürt şair Hemin Leyla için, “Boynuna geçirdiği ilmik, iftihar madalyasıdır” diye yazdı.
Üniversite öğrenciliğinden siyasete
Güney Kürdistan’ın Xaneqin kentinin Bamili köyünde 5 çocuklu bir ailenin kızı olarak dünyaya gelen Leyla Kasım, henüz erken yaşta Kürt özgürlük mücadelesi ile tanıştı.
1970 yılında Bağdat’ta üniversite öğrenimi görürken, 18 yaşında Kürdistan Demokratik Partisi’ne (KDP) üye oldu.
Leyla Kasım, Kürdistan özgürlük mücadelesine katılışını, “kadınların da vatan için mücadele edebileceğini ve canını feda edebileceğini göstermek istedim” sözleriyle dile getiriyor.
Bağdat Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde öğrenim gören Kasım, 1972 yılında Kürdistan Öğrenci Birliği’nin kuruluşunda yer aldı.
‘Ne zaman Kürdistan Bayrağı’nı dalgalandıracağım?’
Leyla’nın zeki ve çalışkan bir öğrenci olduğunu anlatan, Ablası Sabiha Kasım, “Her hafta Perşembe günü Irak’ta okullarda göndere bayrak çekilirdi. Okul müdürü çalışkan olduğu için Leyla’nın bayrağı çekmesini isterdi. Bir gün eve gelip babama şunu söyledi; ‘Ben okulda Irak bayrağını göndere çekiyorum. Peki ne zaman Kürdistan Bayrağı’nı dalgalandıracağım?” diyor.
Leyla Kasım’ın KDP’ye üye olduğu dönemde, 11 Mart 1970’te Saddam Hüseyin ile ölümsüz Kürt lider Mele Mustafa Barzani arasında özerklik anlaşması yapılmıştı. Anlaşmaya göre, Güney Kürdistan’ın 3 vilayeti olacaktı. Erbil başkent olacak ve parlamento kurulacaktı. Merkezi Irak Hükümeti’nde 5 bakan ve başbakan vekili Kürtlerden atanacaktı. Kürtçe, ikinci resmi dil kabul edilecekti.
Ancak Baas rejimi bu anlaşmayı ihlal etti, Kürtlere karşı yeniden saldırılara başladı ve Kürt devrimcileri yakalayarak cezalandırmayı denedi.
‘Son derece kararlı ve cesurdu’
Üniversiteden arkadaşı Şükriye Resul, “Leyla siyasetle ilgilenmeyi seven bir kızdı. Tavır sahibiydi. Son derece kararlı ve cesurdu. Radikal bir kişilikti. İdam sephasına gitme pahasına kendinden taviz vermemek o kadar da kolay bir şey değil” diyor.
Diktatör Saddam Hüseyin’in kararıyla Leyla Kasım ve arkadaşları Cevad Hemevendi, Neriman Fuad Mesti, Hesen Heme Reşid ve Azad Süleyman Miran, Bağdat’ta gözaltına alındı. Baas rejimi mahkemesi Kürt gençler hakkında idam kararı aldı.
‘Eğer benim annemsen, gözünden bir damla yaş akmasın’
Ablası Sabiha Kasım, Leyla’nın tutuklanışını ve annesi ile görüşmesini şu şekilde anlatıyor:
“O hafta Celewla’dan eve döndüğümde herkesin üzgün ve moralsiz olduğunu gördüm. Ne olduğunu sorduğumda Leyla’nın tutuklanıp götürüldüğünü söylediler. Mayıs’ın 3’ünde direk idam kararı verildi. Tutuklandıktan 13 gün sonra annem cezaevinde görüşüne gitti. Anneme şunu söylüyor, ‘bak eğer benim annem isen, gözünden bir damla yaş akmasın. Düşmanlar bizim zayıf olduğumuzu düşünmesin.”
Ablasına yüzük, annesine bir tutam saç
Şehit Leyla idam edilmeden önce annesinden geleneksel Kürt kıyafeti ve bir makas ister. İdam edildikten sonra yüzüğünü ablasına verilmek üzere bir arkadaşına verir. Ayrıca saçlarından bir tutam keserek annesine gönderir.
‘Kürdistan gelini olacağım’
Annesine gönderdiği mesajda, “Birkaç gün sonra bu Kürdi kıyafetler içerisinde idam edileceğim ve Kürdistan’a gelin olacağım” der.
Arkadaşı Sabiha Kasım, idam edildikten Leyla Kasım’ın efsane olduğunu söylüyor. Leyla Kasım’ın, Irak devleti kurulduğundan beri idam edilen ilk kadın olduğuna dikkat çekiyor.
Şükriye Resul da, “Hemin gibi büyük bir Kürt şair, Leyla ile Mecnun’un aşkına ithafen yazdığı bir şiirde, Mecnun’la dalga geçerek şunu söylüyor; Sen kendine aşıksın, gel de bizim Leyla’ya bak. O bize geceleri aydınlatmıştır. Boynuna geçirdiği ilmik, iftihar madalyasıdır”
Özgürlüğün sembolü oldu
Leyla Kasım ve arkadaşları 12 Mayıs 1974′ te, sabah saat 07.00’de Bağdat’ta idam edildi.
Celladının gözlerinin içine bakarak Kürt milli marşı “Ey Reqib!”i (Hey Düşman!) okuyan Leyla Kasım ve 4 arkadaşı, Kürdistan şehitleri kervanına katıldı.
Baas rejimine boyun eğmeyen Leyla Kasım, Kürtlerin milli bir sembolü ve dünyada da sömürgeciliğe karşı onurun ve özgürlüğün sembolü olmuş kadınlar arasında yerini aldı.
/rûdaw/
