İngiltere merkezli Reuters haber ajansı, Türkiye’de yarın yapılacak seçimler için bir analiz yayınladı. Kate Turton imzalı analiz şöyle:
*
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın muhalifleri, Erdoğan’ın Pazar günü yapılacak bir seçimde iktidarını kaybetmesi halinde demokrasi ve özgürlükler için yeni bir dönem vaat ederek, iktidarı sırasında insan haklarına verilen zararı gidereceklerini söylüyorlar.
Erdoğan, sandıkta şimdiye kadarki en zorlu sınavıyla karşı karşıya kalırken, hak savunucuları, Erdoğan’ın yenilgisinin, yargı bağımsızlığının aşındığını, ifade özgürlüğünün kısıtlandığını ve gazeteciler ile politikacıların hapse atıldığını söyledikleri bir dönemin sonu olacağını umuyor.
Muhalefetteki Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkan Yardımcısı Gökçe Gökçen Reuters’e verdiği demeçte, “İktidarı alırsak herkes özgürce konuşacak. Çoğulcu bir demokrasi inşa etmeye odaklanacağız. Türkiye’deki otokratik rejime son verirken, bir daha otoriter rejimlerin ortaya çıkmaması için kapsamlı önlemler alacağız.” dedi.
Ankara hak sicilini savunurken, eleştirmenler, Erdoğan’ın elinde giderek daha fazla güç toplaması ve Batılı müttefikler arasında endişe yaratması nedeniyle sivil özgürlükler ve özgürlüklerin son on yılda büyük gerilemeler yaşadığını söylüyor.
Gökçen, muhalefet liderliğindeki bir hükümetin yargı bağımsızlığını güvence altına alacak anayasa değişikliği de dahil olmak üzere değişiklikler getireceğini ve siyasi amaçlı davalara son vereceğini söyledi.
Ayrıca Osman Kavala davasıyla ilgili olarak karşı karşıya geldiği Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarına da saygı duyacağını söyledi .
Bir sivil aktivist olan Kavala, protestoları finanse ederek hükümeti devirmeye çalışmak suçlamasıyla 2022’de ömür boyu hapis cezasına çarptırılmıştı. Batılı güçler bunu siyasi güdümlü bir dava olarak görüyor.
Muhalefet uzun süredir Erdoğan ve AKP’nin mahkemeleri etkilediğini söylüyor. Hükümet bunu reddediyor.
Anketler , Erdoğan ile ana rakibi, altılı bir ittifakın adayı olan ve hafif bir farkla önde olan CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu arasında sıkı bir yarış olduğunu gösteriyor .
Muhafazakar tabanını toplamaya çalışan Erdoğan, kampanya yolundayken muhalefeti “LGBT yanlısı” ilan etti. İnsan hakları aktivistleri, Erdoğan tarafından sıklıkla “sapkın” olarak tanımlanan LGBT topluluğunun sistematik olarak hedef alındığını söylüyor.
Bir zamanlar yetkililerin İslamcı fitneyi kışkırttığını söylediği bir şiiri okuduğu için hapse atılan Erdoğan’ın destekçileri, onu siyasete müdahalesini durdurmak için ordunun karşısına çıkan bir demokrasi ve sivil hükümet savunucusu olarak görüyorlar.
Erdoğan, 10 Mayıs’ta Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “Bütün provokasyonlara rağmen hukukun üstünlüğünden, demokrasiden ve meşruiyetten vazgeçmedik” dedi.
DÖNÜM NOKTASI
Seçim mitinglerinde seçmenlere, üniversitede ve kamu sektöründeki işlerde başörtüsü takan kadınlara yönelik yasağı kaldırdığı iktidardaki ilk yıllarını hatırlatmaya çalıştı.
Ancak eleştirmenler, son yıllarda, özellikle 2021’de hükümetin, aile değerlerini tehdit ettiği ve yerel yasaların yeterli olduğu gerekçesiyle Türkiye’yi toplumsal cinsiyete dayalı şiddetle mücadele eden uluslararası bir anlaşma olan İstanbul Sözleşmesi’nden çekmesiyle kadın haklarının zarar gördüğünü söylüyor.
Muhalefet kararı geri almayı planlıyor.
Eleştirmenler, hükümetin İstanbul’daki Gezi Parkı’na bir alışveriş merkezi inşa etme planlarına karşı protestoların, Erdoğan’ın muhaliflerinin onun otoriterliği olarak gördüğü şeye karşı ülke çapında gösterilere dönüştüğü 2013’ü Türkiye’de haklar için bir dönüm noktası olarak görüyor.
O yıl, avukat Mehmet Golebatmaz, Erdoğan’ı Gezi Parkı protestolarından kalma grafitiler ve sloganlarla dolu bir teknede gösteren bir karikatür nedeniyle “kamu görevlisine hakaret” suçundan mahkum edildi. 60 yaşındaki Golebatmaz, “Erdoğan’ın tek adam yönetimi, yargıyı muhaliflere baskı yapmak için kullanıyor” dedi.
“Siyasi karikatür çizen arkadaşlarım ve ben, 1980 darbesinden sonra bile yargılanmadık.”
‘KARARLI BİR RESİM’
İnsan Hakları İzleme Örgütü, 2022 Dünya Raporunda, Erdoğan hükümetinin Türkiye’nin insan hakları rekorunu onlarca yıl geride bıraktığını söyledi.
Uluslararası Af Örgütü’nden Ruhat Sena Akşener, seçimin “çok karanlık bir insan hakları tablosunda” yapıldığını ve yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığının yeniden tesis edilmesinin bir sonraki hükümetin birinci önceliği olması gerektiğini söyledi.
Türkiye’deki Kürt azınlığın siyasi hakları, Kürt yanlısı Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) inkar ettiği iddia edilen militan bağları nedeniyle kapatılma ihtimaliyle karşı karşıya kalmasıyla, oylama öncesinde yeniden odak noktasına getirildi.
HDP, Kürdistan İşçi Partisi (PKK) ile Ankara’nın barış sürecinin 2015 yılında çökmesinden bu yana bir baskıyla karşı karşıya kaldı.
Tutuklu Kürt siyasetçi Gültan Kışanak’ın kızı Evin Jiyan Kışanak, Türkiye’de yargı bağımsızlığı ve adil yargılanma hakkının olmadığını söyleyerek, oylamadan sonra “herkes için adalet” sunan bir sistemin kurulması çağrısında bulundu.
Bir zamanlar Türkiye’nin güneydoğusundaki Diyarbakır şehrinin belediye eşbaşkanı olarak görev yapan Gültan Kışanak, 2016 yılında terör örgütü üyeliği suçlamasıyla hapse atıldı – bunu yalanladı.
Kızı, “Son yedi yıldır annemin davalarını çok yakından takip ediyorum” dedi. “Türkiye’deki tüm siyasi tutukluların vakaları ifade özgürlüğü ile bağlantılıdır.”
Aradan 21 yıl geçtikten sonra Erdoğan ve partisinin seçimleri kaybetmesinin ardından sessizce çekip gideceği veya yenilgiye nasıl bir yanıt vereceğiyle ilgili soru işaretleri de devam ediyor.
