Amerika Birleşik Devletleri (ABD) eski Başkanı Donald Trump’ın NATO üyelerini yeteri kadar savunma harcaması yapmadığı için sert bir şekilde eleştirmesi, ittifak üyelerinin ne kadarının belirlenen kriter olarak gayrisafi yurtiçi hasılalarının yüzde ikisini silah sanayine ayırdığı konusunu bir kez daha gündeme getirdi.
Kasım ayındaki başkanlık seçimlerinde aday olması beklenen Trump’ın Beyaz Saray’a seçilmesi halinde yeterli katkıyı yapmayanları Rusya’ya karşı korumayacağını, tam tersine “Moskova’yı bu üyeye saldırması için teşvik edeceğini” açıklaması başta kendi ülkesinde olmak üzere ittifak ülkelerinin sert tepkisine yol açtı.
NATO Sözleşmesi’nin 5. maddesi, herhangi bir üyeye yapılmış saldırının, bütün ittifaka yapılmış olarak değerlendirilmesi sonucunu doğruyor.
Rusya’nın 2014 yılında Kırım’ı ilhak etmesinin ardından NATO ülkeleri 2024 yılına kadar gayrisafi yurtiçi hasılalarının yüzde ikisini savunma harcamalarına ayırma sözü vermişti.
NATO’ya verdiği sözü tutan 11 ülke hangileri?
Bu tarihe gelindiğinde 31 üye içinde sadece 11 NATO ülkesinin söz konusu hedefi tutturduğu görülüyor.
Belirlenen bu kriteri 10 yıl önce sadece 3 ülke ABD, İngiltere ve Yunanistan karşılıyordu.
Şu anda bu kriteri karşılayan 11 ülkeden 5’i doğrudan Rusya’nın tehdidine hedef olan Polonya, Estonya, Litvanya, Romanya, Letonya. Finlandiya, Macaristan, Slovakya yine kriteri yerine getiren ülkeler arasında.
NATO’ya GSYH bakımından en fazla payı Rusya’nın komşusu Polonya harcıyor. Polonya savunma harcamalarına yaklaşık yüzde 4 oranında bütçe ayırıyor.
ABD savunmaya 860 milyar dolar harcıyor
2023 verilerine göre ABD’nin savunmaya ayırdığı yaklaşık 860 milyar dolarlık bütçe, ülke GSYH’nın yüzde 3.49’u civarında.
Savunmaya en az bütçeyi 131 milyon dolarla Karadağ’ın ayırmasına rağmen bu rakam ülkenin GSYİH’nın yaklaşık yüzde 1,87’si oranında.
GSYİH’nin savunmaya ayrılan yüzdesi sıralamasının en sonunda ise yüzde 0,72 ile Lüksemburg yer alıyor.
Türkiye ne kadar harcıyor?
NATO verilerine göre Türkiye’nin 15 milyar dolar düzeyinde olan askeri harcamaları GSYİH’nın yüzde 1,31’ine tekabül ediyor.
NATO içinde İngiltere başta olmak üzere bazı ülkeler yüzde 2 kriterinin artırılmasını isterken buna karşı çıkanlar da bulunuyor.
İngiltere Savunma Bakanı Grant Shapps, iki gün önce kriterin yüzde 2,5 olmasını istedi.
NATO ülkeleri savunmaya ne kadar harcadı?
NATO üyelerinin tamamı dikkate alındığı savunma harcamaları 2021’e oranla 2022’de yüzde 0,9 artarak 1 trilyon 232 milyar dolara çıktı.
ABD, NATO’ya en büyük katkıyı sağlayan ülke olmaya açık ara devam ediyor. ABD GSYİH’sı ittifakın diğer tüm üyelerinin GSYİH’sının yüzde 54’ünü temsil ediyor.
Bir başka çarpıcı rakam ise, Amerikan savunma harcamalarının 2022 yılında NATO’ya üye olan 30 ülkenin neredeyse yüzde 70’ine eşdeğer olduğunu ortaya koyuyor.
/euronews/
