Türkiye’de son yıllarda giderek derinleşen ekonomik kriz en çok yoksulları vuruyor. Hayat pahalılığı altındaki geniş kitleler neredeyse açlık sınırında yaşıyor.
Savaşın neden olduğu göçlerle nüfusu katlanan, işsizliğin egemen olduğu kentte sanayileşmenin yok denecek kadar az olması ve yanlış tarım- hayvancılık politikalarının uygulanmasıyla birlikte halkın ekonomik sorunları daha da ağırlaştı.
Bölge illerinin en büyük ikinci kenti olan Van’da yoksulluk artıyor çöplerden geçinen insan sayısı binleri bulmuş durumda.
Salih Sertkal/ Van
Bir dönem tarım hayvancılık kenti olan Van’da eski günlerden geriye sayılı sayıda üretici ve çiftçi kaldı. Kırsal alandan kent merkezine doğru göç her geçen yıl katlanarak devam ederken; kent merkezine göç etmek zorunda kalan insanlar, geçim sıkıntısıyla karşı karşıya.
Sanayileşmenin yok denecek kadar az olduğu bir buçuk milyonluk nüfusa sahip olan Van’da birkaç tekstil atölyesinin haricinde insanların çalışabileceği çalışma alanı yok.
‘ Köyümüzden göç ettirildik şu an gün ekmeğine muhtacız ‘
Önceki yıllarda Van’da çöplerden katı atık toplayarak yaşamını idame etmeye çalışan insan sayısı yok denecek kadar azken şuan için Van’da binlerce katı atık toplayıcısı sokakları dolduruyor.
Van’da ilerleyen yaşına rağmen 10 yıldır çöplerden katı atık toplayarak ailesini geçindiren Fahrettin Abo (73) kışın çetin koşulları rağmen Van sokaklarında gece geç saatlerinde çöplerden katı atık toplamaya çalışıyor. Fahrettin Abo kendi hikayesini şöyle aktarıyor:
“ Biz Van’a Gürpınar ilçesine bağlı Norduz bölgesinden geldik. Köylerimizde kendi kendimize yetebiliyorduk. Hayvanlarımız tarlalarımız vardı. Doksanlı yıllarda köyümüzün boşaltılmasıyla beraber Van kent merkezine gelmek zorun kaldık. 6 çoğumla eşimle birden ortada kaldık. Çok zor günler geçirdik ve hala geçiriyoruz. Bu yaşıma rağmen hala bu sokaklarda gecenin bu saatinde çocuklarımı ailemi geçindirmek için çabalıyorum. Şuan kiradayım kızlarım evlendi ben ve oğlum çalışıyoruz. Oğlum asgari ücret bile almıyor. Eşim rahatsız sürekli hastaneye götürüyoruz. Bundan kaynaklı ben çöplerden katı atık toplamak zorunda kalıyorum. Günde 7-8 saat akşam saatlerinde çalışıyorum günlük topladığım katı atıkları satıyorum. Günlük 200-300 TL ancak kazanabiliyorum. “
‘Kar kış demeden çalışıyoruz ‘
Kışın çetin koşullarında hava sıcaklığının -25’lere kadar düştüğü Van’da kar kış demeden çöplerden katı atık toplayan Ferman Ödek (45) adındaki diğer bir Vanlı ise hayat koşullarının her gün geçen gittikçe daha da zorlaştığına dikkat çekiyor. Van’da kendileri gibi bu işi yapanların sayısının binlerce kişiye ulaştığına dikkat çeken Ödek “ Ailemde tek çalışan benim. Dört çocuğum var. Van’da iş yok sanayi yok. Çalışacak yer bulamıyoruz. Garsonları günlük 100-200 TL’ye çalıştırıyorlar. Tekstil atölyelerinde resmiyette asgari ücret veriyor gibi gösterip devletten prim alıyorlar ama gerçeği şu ki personele verdikleri 13-14 bin tl. Yani insanlar her türlü mağdur. Van her yıl göç veren bir kent. Ben tüm sağlık risklerine kötü koşullara rağmen bu ölümcül işi yapmak zorunda bırakılıyorum. Bu insanların ayıbı değil yetkililerin ayıbı. Bu gün kış günü geçenin bu saatinde ben çocuklarımın yanında evimde olmak isterdim ama gündüz trafikten ve yasaklamalardan kaynaklı çöplerden katı atık toplayamaddığımız için akşamları mesaiye çıkıyoruz. Perişan haldeyiz sonumuzu kestiremiyoruz “ diyerek kendi durumunu özetliyor.
