🔴 Son yıllarda savunma şirketleri uzay projelerine katılımlarını arttırarak Avrupa Birliği düzeyinde daha fazla koordinasyon ve yatırım çağrısında bulundular.
Geleneksel olarak sadece savunmaya odaklanan şirketler giderek daha fazla uzay sektörüne giriyor.
Uzay ve savunma her zaman birbiriyle bağlantılı olsa da, yakın zamana kadar odak noktası askeri uzay kabiliyetlerinden ziyade sivil kullanımdı. Ancak bu durum artık değişiyor.
Viyana merkezli Avrupa Uzay Politikası Enstitüsü (ESPI) tarafından yapılan bir analize göre, “Avrupa’nın önde gelen uzay şirketlerinin birçoğu savunma şirketlerinin yavruları olarak kurulmuş ya da savunma şirketlerinin kurumsal yapılarına dahil edilmiş olsa da, bu eğilim 2020’lerin başına kadar düşüşteydi.”
Özellikle 2022’nin ortalarından itibaren bu eğilim hızlandı ve giderek artan sayıda savunma şirketi ya önceki faaliyetlerini geliştirerek ya da uzayı yeni bir stratejik fırsat olarak keşfederek uzayla ilgilenmeye başladı.
Avrupa’yı Yenile (Renew Europe) grubundan Fransız Avrupa Parlamentosu üyesi Christophe Grudler Euronews’e yaptığı açıklamada, “Savaşın Avrupa’ya geri dönüşü, uydu karşıtı tehditlerin ortaya çıkışı ve uzayın diğer güçler tarafından giderek askerileştirilmesi bizi uzayı stratejik özerkliğimizin bir ayağı olarak görmeye zorluyor,” dedi.
Avrupa Parlamentosu’nun Gökyüzü ve Uzay konusundaki grubunun eş başkanlığını yürüten Grudler, şu anda çok sayıda üye ülkenin ayrı ulusal planlar üzerinde çalıştığını, bunun da parçalanmaya ve koordinasyon eksikliğine yol açtığını savundu.
Grudler, “Daha Avrupalı bir yaklaşıma ihtiyacımız var ve bu da AB düzeyinde tasarlanan, finanse edilen ve yönetilen programlara odaklanmak anlamına geliyor,” diye ekledi.
ESPI araştırma müdürü Matija Rencelj Euronews’e yaptığı açıklamada, Avrupa’nın uzay faaliyetlerine gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYH) sadece yüzde 0,07’sini ya da yılda 14 milyar euro yatırım yaptığını ve bu yatırımların yavaş ama gözle görülür bir şekilde özel güvenlik ve askeri işlevlere doğru kaydığını söyledi.
Rencelj, “Hâlâ ciddi bir kapasite açığı var ve uzayın ek değerini gerçeğe dönüştürmek için gereken yatırımın 2040 yılına kadar Avrupa GSYH’sinin yüzde 0,15 ila yüzde 0,25’i arasında olacağı tahmin ediliyor,” dedi.
Aralarında Norveç, İsviçre ve İngiltere’nin de bulunduğu 23 üye ülkenin oluşturduğu Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) başkanı, Çin, ABD, Hindistan ya da Japonya gibi küresel rakiplerle kıyaslandığında Avrupa’nın şu anda savunma için uzaya çok az yatırım yaptığını söyledi.
Josef Aschbacher Salı günü Varşova’da Euronews’e verdiği röportajda, “İyi olan şey Avrupa’nın bu kabiliyete sahip olması. Uzay teknolojileriyle gerçekten çalışabilecek en iyi uzay mühendisleri ve bilim insanlarından bazılarına sahibiz ve dünya standartlarında mükemmel şirketlerimiz var, bu yüzden bunu yapabiliriz,” dedi.
Halihazırda Avrupa’nın kamusal uzay bütçesinin sadece yüzde 15’i askeri uzay faaliyetlerine ayrılıyor ki bu oran, savunmaya yönelmeye devam eden yaklaşık yüzde 50’lik küresel ortalamanın oldukça altında.
Bu çerçevede aralarında Avusturya, Fransa, İtalya, Lüksemburg ve İsveç’in de bulunduğu bazı Avrupa ülkeleri uzay alanına yönelik askeri stratejiler geliştirdi. Ancak ESPI’ye göre genel olarak Avrupa kendi kabiliyetlerini geliştirme ve konuşlandırma konusunda hâlâ yavaş hareket ediyor.
Grudler, AB’nin birkaç cephede harekete geçmesi gerektiğine inanıyor. Ortak Avrupa programları aracılığıyla kaynakları bir araya getirmek, uzayda gerçek bir Avrupa tedarik kapasitesi oluşturmak ve uzayı yarı iletkenler, enerji veya yapay zeka ile aynı düzeyde uzun vadeli bir sanayi stratejisine tam olarak entegre etmek.
“Amerika Birleşik Devletleri’ni satır satır kopyalamamıza gerek yok. Ancak siyasi vizyona, birliğe ve sürekliliğe ihtiyacımız var,” dedi.
ESA’nın başkanı ise önemli bir bütçe artışına ihtiyaç duyulduğuna işaret etti.
Aschbacher, “Bu yılın sonunda ESA Bakanlar Konferansı gibi bir fırsatımız var ve bu, Avrupa’nın uzaydaki uluslararası faaliyetleri yakalayabilmemiz için uzay yatırımlarını gerçekten arttırmayı taahhüt ettiği çok önemli bir an olacak,” dedi.
2022’de Paris’te yapılan son ESA konseyi bakanlar toplantısında üye devletler ajansın bütçesini yüzde 17 arttırarak 16,9 milyar euro’ya yükseltti.
Kasım 2025’te ESA bakanlarının Almanya’nın Bremen kentinde yapacakları toplantıda bütçeyi yaklaşık 21 milyar euro’ya yükseltmeleri bekleniyor.
/euronews/
