İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin helikopter kazasında ölmesinin ardından İran’da geçici olarak cumhurbaşkanlığı koltuğuna Muhammed Muhbir geçecek. İran’daki yasalara göre 50 gün içerisinde yeni cumhurbaşkanı seçimleri yapıacak. İran’da görevi vekâleten yürütecek olan Muhbir kim?
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, helikopterlerinin kaza yapması sonucu hayatını kaybetti. Şimdiyse gözler, Reisi’nin yerine kimin geleceğinde.
İran Anayasası’nın 131. maddesi cumhurbaşkanının ölmesi durumunda nasıl bir yol izleneceğini şöyle açıklıyor:
“Cumhurbaşkanının vefatı, azli, istifası, yokluğu veya iki aydan fazla süren hastalığı durumunda, Cumhurbaşkanı’nın yetkilerini Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Rehberin onayıyla devralır. Meclis Başkanı, Yargı Erki Başkanı ve Cumhurbaşkanı Yardımcısından oluşan bir konsey, en geç 50 gün içinde yeni bir Cumhurbaşkanı seçilmesini sağlamakla yükümlüdür.”
Bu maddeye göre İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı, vekaleten cumhurbaşkanlığı görevini devralacak. Ardından Meclis Başkanı, Yargı Erki Başkanı ve Cumhurbaşkanı Yardımcısından oluşan bir konsey, en geç 50 gün içinde yeni cumhurbaşkanının seçilmesini sağlayacak.
Reisi’nin hayatını kaybetmesi durumunda Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Muhbir, vekaleten görevi devralacak. Peki Muhammed Muhbir kimdir?
Muhammed Muhbir kimdir?
1 Eylül 1955’te doğan Muhbir, Reisi gibi tüm devlet meselelerinde son sözü söyleyen İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’e yakın bir isim. Muhbir, Reisi 2021’de cumhurbaşkanı seçildiğinde 1. Cumhurbaşkanı Yardımcısı oldu, hâlen de bu görevi üstleniyor.
Muhbir, Meclis Başkanı ve Yargı Erki Başkanı ile birlikte cumhurbaşkanının ölümünden sonraki 50 gün içerisinde yeni bir cumhurbaşkanlığı seçimi düzenlemeden sorumlu üç kişilik konseyin bir parçası.
Reuters’a konuşan kaynaklar, Muhbir’in ekim ayında Rusya’nın başkenti Moskova’yı ziyaret eden ve Rus ordusuna daha fazla insansız hava aracı göndermeyi kabul eden İranlı yetkililerden biri olduğunu söyledi. Rusya’yı ziyaret eden ekipte, İran Devrim Muhafızları’ndan iki üst düzey yetkili ve Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi’nden bir yetkili de bulunuyordu.
Muhbir, daha önce İran’ın dini lideri Hamaney’e bağlı bir yatırım fonu olan Setad’ın başkanıydı. 2010 yılında Avrupa Birliği (AB), Muhbir’i “nükleer veya balistik füze faaliyetlerine” karıştığı iddiasıyla yaptırım uyguladığı kişi ve kuruluşlar listesine dahil etti. Muhbir, 2 yıl sonra bu listeden çıkarıldı.
2013 yılında ABD Hazine Bakanlığı Setad’ı ve yönettiği 37 şirketi yaptırım uygulanan kuruluşlar listesine ekledi.
Setad Ejraiye Farmane Hazrate Emam, veya kısaca Setad, İran’da oldukça etkili bir kuruluş. Tam adı “Emam’ın Emrini Yerine Getirme Merkezi” ve İslam Cumhuriyeti’nin kurucusu Ayetullah Ruhullah Humeyni’nin emriyle 1989 yılında kurulmuştur.
Setad’ın başlıca görevi, 1979 İslam Devrimi’nin ardından terk edilmiş veya sahipsiz kalan mülkleri yönetmek ve bu mülklerin satışından elde edilen gelirleri hayır işlerine yönlendirmektir.
Setad, zamanla İran ekonomisinde önemli bir oyuncu haline gelmiş ve büyük bir yatırım fonu olarak faaliyet göstermeye başlamıştır. Setad’ın varlıkları, gayrimenkuller, şirketler ve diğer yatırımlar dahil olmak üzere geniş bir yelpazeye yayılmıştır. Setad, hem mali kaynakları hem de stratejik önemi nedeniyle uluslararası alanda da dikkat çekmekte.
/rûdaw/
