Bangladeş’te kamu hizmeti işlerinin paylaşımı konusunda çıkan çatışmalarda çok sayıda kişinin ölmesi ve yüzlerce kişinin yaralanmasının ardından başkent Dakka’nın bazı bölgelerinde askeri güçler devriye geziyor.
Özellikle üniversite öğrencilerinin katıldığı gösterilerin ardından polis, tüm Bangladeş’te “gerekli örüldüğü yerde ateş etme” emriyle sıkı bir sokağa çıkma yasağı uyguluyor.
İktidardaki Awami Birliği partisi, sokağa çıkma yasağının gece yarısı başladığını ve insanların temel işlerini yapabilmeleri için Cumartesi öğleden sonra saat 14.00’e kadar yasağın gevşetildiğini duyurdu. Açıklamada, yasağın Pazar günü yerel saatle 10.00’a kadar sürmesinin planlandığı ve polislerin aşırı durumlarda kalabalığa ateş açmasına izin verildiği belirtildi.
Çoğunlukla öğrenci grupları tarafından çağrısı yapılan gösteriler, Bangladeş’in 1971’deki bağımsızlık savaşında savaşan gazilerin akrabalarına devlet işlerinin yüzde 30’u kadarını ayıran kota sistemini protesto etmek için haftalar önce başladı.
Salı günü patlak veren şiddet olaylarında, Daily Prothom Alo gazetesine göre en az 103 kişi hayatını kaybetti.
Cuma günü muhtemelen şimdiye kadarki en ölümcül gün oldu; Somoy TV 43 kişinin öldüğünü bildirirken, Associated Press (AP) muhabiri, Dakka Tıp Koleji ve Hastanesi’nde 23 ceset gördüğünü belirtti ancak hepsinin Cuma günü ölüp ölmediği netlik kazanmadı. Perşembe günü, protestocu öğrencilerin ülkeyi “tamamen kapatma” girişimleri sırasında 22 kişinin daha öldüğü belirtilmişti.
ABD’nin Dakka Büyükelçiliği Cuma günü yaptığı açıklamada, Bangladeş genelinde “yüzlerce ya da muhtemelen binlerce” kişinin yaralandığını bildirdi. Açıklamada durumun “son derece gergin” olduğu belirtildi.
Bangladeşli yetkililer ölen ve yaralananlara ilişkin herhangi bir resmi rakam paylaşmadı.
Yetkililer sokağa çıkma yasağının, Dakka ve ülkenin diğer şehirlerinde sokaklarda ve üniversite kampüslerinde polis ve protestocuların çatışmasının ardından daha fazla şiddeti bastırmak için olduğunu söyledi.
Ülkede mobil ve internet hizmetleri de kapatılarak çevrimiçi iletişim engellendi. Birçok haber kanalının yayınları durduruldu ve çoğu yerel gazetenin web sitesi çöktü. Bangladeş merkez bankası ve başbakanlık ofisi dahil bazı önemli hükümet web sitelerinin ise korsanların saldırısına uğradığı görüldü.
Yerel medya ayrıca başkentin kuzeyinde yer alan Narsingdi’deki bir hapishanenin, Cuma günü protestocular tarafından basılarak ateşe verilmesinin ardından 800 kadar mahkumun kaçtığını bildirdi.
Yaşanan kaos Bangladeş’in yönetim ve ekonomisindeki çatlakları ve mezun olduktan sonra iyi bir işe sahip olamayan gençlerin yaşadığı hayal kırıklığını gözler önüne seriyor. Protestolar aynı zamanda Başbakan Şeyh Hasina’nın ana muhalefet gruplarının boykot ettiği Ocak ayındaki seçimlerin ardından üst üste dördüncü kez göreve gelmesinden bu yana karşılaştığı en büyük meydan okumayı temsil ediyor.
Protestocular, kota sisteminin ayrımcı olduğunu ve Awami Birliği partisinin bağımsızlık hareketine liderlik ettiği Hasina’nın destekçilerine fayda sağladığını savunarak bunun, liyakate dayalı bir sistemle değiştirilmesi gerektiğine vurgu yapıyor. Hasina ise kota sistemini savunarak gazilerin, siyasi görüşlerine bakılmaksızın Pakistan’a karşı savaştaki katkılarından dolayı en yüksek saygıyı hak ettiklerini söylüyor.
Her iki tarafın temsilcileri bir çözüme ulaşmak amacıyla Cuma günü geç saatlerde bir araya geldi. Toplantıda hazır bulunan en az üç öğrenci lideri mevcut kota sisteminde reform yapılmasını, çatışmaların ardından polis tarafından kapatılan öğrenci yurtlarının yeniden açılmasını ve kampüsleri şiddetten koruyamayan bazı üniversite yetkililerinin istifa etmesini talep etti. Hukuk Bakanı Anisul Huq Cuma günü geç saatlerde yaptığı açıklamada hükümetin talepleri görüşmeye açık olduğunu söyledi.
Ana muhalefetteki Bangladeş Milliyetçi Partisi protestoları destekledi ve Cuma günü birçok destekçisinin öğrenci protestolarına katılmasıyla kendi gösterilerini düzenleme sözü verdi. Ancak parti bir taraftan da yaptığı açıklamada, taraftarlarının şiddet olaylarından sorumlu olmadığını söyledi ve iktidar partisinin, protestoları siyasi kazanımlar için kullanma suçlamalarını reddetti.
Awami Birliği ve Bangladeş Milliyetçi Partisi sık sık birbirlerini siyasi kaos ve şiddeti körüklemekle suçlamış, son olarak da muhalefetteki bazı isimlere yönelik baskılarla gölgelenen ulusal seçimler öncesinde birbirlerini suçlamışlardı. Hasina hükümeti muhalefet partisini oylamayı bozmaya çalışmakla suçlamıştı.
Hükümet 2018 yılında kitlesel öğrenci protestolarının ardından iş kotalarını durdurmuştu. Ancak Haziran ayında Bangladeş Yüksek Mahkemesi, 1971 yılı gazilerinin yakınlarının başvurusu üzerine bu kararı iptal etti ve kotaları yeniden yürürlüğe koydu. Yüksek Mahkeme temyiz duruşması için kararı askıya aldı ve yaptığı açıklamada konuyu Pazar günü ele alacağını söyledi.
Hasina protestoculara mahkemenin kararını beklemeleri çağrısında bulundu.
/VOA/
