Rusya Şarkiyat Enstitüsü Başkanı Vitaliy Naumkin, Rojava’da Kürtlerin haklarını almaları için en iyi seçeneğin Suriye hükümeti ile anlaşmak olduğunu belirtti.
Siyaset bilimci Naumkin, Rojava’da Kürtlerin durumuna ilişkin yaptığı açıklamada Şam’ın razı olmaması halinde Kürtlerin haklarını alamayacağını savundu ve “Kürtler bilmeli ki çözüm yolları Şam’la” açıklamasında bulundu.
Naumkin aynı zamanda Suriye krizinin çözümü adına diyalog arayışlarının sürdüğünü belirtti ve “Rusya bazı yeni değişimlere açık” ifadelerini kullandı. Naumkin ayrıca ABD’nin yakın zamanda Suriye’den çıkacağına inanmadığını kaydetti.
Rûdaw‘ın konuyla ilgili Naumkin ile yaptığı söyleşi şöyle:
Sayın Naumkin, Lavrov yaptığı konuşmada Rusya’nın Suriye, Türkiye ve Irak ilişkilerinin iyileştirilmesine destek verdiğini duyurdu. Bugün Suriye cephesinde neler oluyor? Anayasa Komitesi’nin çalışmaları neden tıkandı?
Zaten Lavrov açıkladı neden tıkandığını. Çünkü Cenevre, “tarafsız uluslararası alan” olarak imajını kaybetti. İsviçre de Amerika’nın siyasetinin izinden giderek çoğu Avrupa ülkesi gibi bir yaklaşım içinde oldu.
Öte yandan Anayasa Komitesi’nin çalışmalarında İsviçre’nin gözlemci statüsüyle izlemeye giden Rus diplomatlara karşı tavrı, Anayasa Komistesi’nin bizzat tavrı… bunlar gösterdi ki artık orası diyalog kurmakj adına tarafsız bir alan sayılmaz.
Rusya da katılmayacağını açıkladı. Zaten Rusya bu görüşmelere katılmamıştı. Destek verdiği Suriye hükümeti heyeti de Rusya içinde yoksa artık görüşmelere katılmama kararı aldı.
Rusya olmadan hükümet görüşmelerde yer almak istemiyor. O yüzden de şimdi başka bir değişim arıyorlar. Anladığım kadarıyla Rusya yeni değişimlere açık ve yakın bir zamanda görüşmelerin devam edeceği kanaatindeyim.
Hükümet ile Suriye muhalefeti arasında bu diyalog sürecinde ilerleme sağlandı mı? Süreçte diyaloğun nasıl bir sonuca varması bekleniyordu?
Sadece ön görüşmeler vardı. Onlar da Anayasa Komitesi’nin konumuna yönelik sadece temel prensipler üzerinde kurulmuştu. Ancak ilerleme sağlanmadı ve diyalog kesildi. Sonunda da dedğim gibi görüşmeler tıkandı.
Suriye’de Kürtlerle ilgili bir gelişme var mı? Kürtlerle Şam arasında ilişkiler var mı?
Gerçek bir diyalog için arayışlar sürüyor. Fakat bence halen bir yol bulunabilmiş değil. Henüz yok. Ancak uzlaşıya yönelik bir çaba var. Hem Kürtler hem de Şam tarafında bu yönde bir işaret var.
Bana göre Kürtlerin, çözülmemesinden endişe duydukları sorunların çözüm yolu Şam’la ilişki kurmaktan ve ilişkileri normalleşmekten geçiyor. Aynı zamanda iki taraf için de uygun bir çözüm için Kürtler ve Şam’ın çabalarını ortaklaştırması gerekiyor. Zira Kürtler de Suriye devletinde yaşıyor.
Şam, iki tarafın da razı olacağı bir karar almalı ve o zamana kadar Kürtler hiçbir şey elde edemeyecek. Şayet Amerika’nın baskılarına boyun eğme yoluna giderlerse bunun doğru olmayacağı kanaatindeyim. Kürtler artık şu hakikatin farkına varmalı: Tüm sorunların çözüm yolu Şam ile Kürtlerin anlaşmasından geçiyor.
Rusya’da ya da Rus hükümetinde “Amerika’nın Kürtlerin Şam’la diyalog kurmasına izin vermediği” şeklinde bir kanı var mı? Şam’ın Kürtlere sunabileceği net bir öneri var mı?
Bu soruyu Suriye hükümeti temsilcilerine sormanızı öneririm. Zira ben onların temsilcisi değilim. Şam’ın ne düşündüğünü bilmiyorum.
Ancak sizin bu konular hakkında görüş ve bilginiz olduğunu biliyoruz…
Bilgim olsa dahi Suriyeli dostlarımızdan duyduklarımı burada açıklamam ve yorumlamam da. Ben bir diyalog sürecinin olmasından ve devam etmesinden umutluyum. Buna yönelik atılan adımlar da daha da öteye gidecektir. Bu kadar. Her şey Şam ve Kürtlerin iyi niyetine bağlı.
Daha önce yine size sorduğumuz bir konuya dönmek isterim. Rusya daha önce Suriye için “Kürtlere de otonomiyi öngören bir Anayasa çalışması, projesi” başlatmıştı. Bu konu bugün hangi noktaya vardı? Bugün böyle bir çalışmadan bahsedebilir miyiz?
Bence artık böyle bir çalışmadan bahsedemeyiz. Çünkü Rusya bu projeyi kimsenin üzerinde farz kılmadı, en başta da Suriye hükümeti üzerinde. Bu, sorunların çözümü için gösterilen bir çabaydı.
Bir öneriydi. Ancak hiçbir taraf Şam üzerinde bir öneriyi farz kılmadı, “bu bizim projemiz ve sizin onaylayıp uygulamanız lazım” demedi.
Esas önemli olan şey Suriye hükümeti ve Kürtlerin kendilerinin karar vermesi, ne yapmaları gerektiğini bilmeleri lazım. Rus uzmanlar hatta Rus siyasetçileri elbette bir şeyler önerebilir ancak bu onun onaylanacağı anlamına gelmez.
Lavrov aynı zamanda bölgede tansiyonun yükselebileeğini belirtti ve henüz zirveye ulaşmadığını söyledi. Yani çatışmalar şiddetlenebilir. Böyle bir durumda üçüncü ülklerin de çatışmalara dahil olması ihtimali var mı? İran, Türkiye gibi…
Çatışmalara dahil değiller ancak işbirliği ve çözüm yolunun müzakere edilmesi için oradalar. Suriye krizinin çözülmesi için 3 garantör ülke var. Türkiye, İran ve Rusya. Ve Astana formanı da devam ediyor.
Bir süre önce yine görüşme oldu. Olmaya devam da edecek. Bir dinamik var ve bu dinamik 3 garantör ülkenin gözleminde sürüyor. Elbette diğer aktörlerin de rolü olabilir. Örneğin Çin.
Çok sayıda ülke rol alabilir, çünkü onlar olmadan uluslararası bir karar alınamaz. Amerika da kimseye bir karar dayatamaz ve planlarını uygulayalamaz. Gördüğümüz gibi, Fırat’ın arkasında ya da Fırat’ın doğusunda bir çabası söz konusu.
Türkiye de henüz daha fazla alan kontrol etme planlarından vazgeçmedi. En az 30 kilometrelik bir derinliği kontrol ediyor. Olası karışıklıktan yararlanma ihtimali var mı?
Türkiye’nin pozisyonunu yorumlamak istemem. Bizim bu ülkeyle yakın bir ilişkimiz var. Şu anda onunla ilikilerimizi bozmamak yönünde bir çıkarımız var. Elbette bazı anlaşmazlıklar var, farklı yaklaşımlarımız var.
Amerika’nın Suriye ve Irak’tan çekilme ihtimali için ne dersiniz?
Ben inanmıyorum. Bu yönde bir hareketlilik var evet ancak Amerika yarın kalkıp gidecek dersek olmaz, inanmıyorum buna.
Amerika’nın güçlerini çekmesi yönünde hesap yapanlar planlarını bölgede uygular mı? İran örneğin…
Amerika nereye gitti? Hiçbir yere gittiği yok. Neden biri kalkıp planlarını ve tutumunu değiştirsin ki? Amerika halen bölgede. Bir yere gitmedi. O yüzden bekleyeceğiz nasıl bir karar alacağını.
