İnsan hakları örgütleri, Avrupalı siyasetçiler ve Türkiye’deki gelişmeleri yakından izleyen uzmanlar mahkumiyet kararlarını yorumlarken, hem tepki hem de endişelerini dile getirdiler.
“Düzmece suçlamalarla mahkumiyet”
İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) yaptığı basın açıklamasında “Türk mahkemesinin 24 Kürt siyasetçiyi devlete karşı suç işlemek gibi düzmece suçlamalarla mahkum etmesi, açıkça siyasi ve adaletsiz bir toplu yargılamanın sonucudur” ifadeleri yer aldı.
Açıklamada mahkumiyet kararlarının, “Türk makamlarının ceza yargılama sistemini siyasetçilerin asılsız suçlamalarla uzun süreli keyfi tutukluluklarını sağlamak ve seçilmiş temsilcileri siyasi hayattan uzaklaştırmak için araçsallaştırdığını teyit etmekte olduğuna” vurgu yapıldı.
HRW Avrupa ve Orta Asya Direktörü Hugh Williamson, “Selahattin Demirtaş, Figen Yüksekdağ ve diğer önde gelen Kürt muhalif siyasetçilerin kitlesel bir davada mahkum edilmeleri, çoğunlukla Kürt seçmenleri seçtikleri temsilcilerinden mahrum bırakan, demokratik süreci baltalayan ve yasal siyasi söylemi suç haline getiren bir zulüm kampanyasının son hamlesidir” dedi.
Williamson ayrıca demokratik yollarla seçilmiş Kürt siyasetçilerin siyasi hayattan uzaklaştırmanın “PKK ile ile on yıllardır devam eden ihtilafın sona erdirilmesini hiçbir şekilde sağlamayacağını” da sözlerine ekledi.
“Umutlara bir darbe daha vurdu”
Türkiye İnsan Hakları Davalarına Destek Projesi Direktörü Ayşe Bingöl ise mahkumiyet kararlarını değerlendirirken, “Bu mahkumiyetler ülkede insan hakları, hukukun üstünlüğü ve demokrasinin olumlu yönde değişmesi yönündeki umutlara bir darbe daha vurdu” dedi.
Son mahkumiyet kararları ile süren keyfi ve siyasi tutuklamaların uluslararası insan hakları standartlarını açıkça ihlal ettiğine ve AİHM kararlarını da hiçe saydığına dikkat çeken Bingöl, sözlerini şöyle tamamladı:
“Uluslararası toplum şimdi kritik bir tercih yapmak zorunda: Sessiz kalarak bu baskıcı uygulamaların suç ortağı olma riskini mi göze alacak yoksa uluslararası yükümlülüklerin bu denli ciddi bir boyutta ihlal edildiği durumlar için öngörülen süreçleri başlatmak için güçlü bir şekilde harekete mi geçecek?”
Schwabe: Abes davada abes hapis cezası
Avrupalı siyasetçilerden de mahkumiyet kararlarına tepkiler geldi. Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un partisi Sosyal Demokrat Parti (SPD) milletvekili Frank Schwabe bu siyasetçiler arasında yer aldı.
Aynı zamanda Almanya’nın Avrupa Konseyi nezdindeki parlamenter delegasyonunun başkanı olan Frank Schwabe, sosyal medya hesabından, “Mesele oldukça basit. Türkiye, AİHM kararını uygulamak zorunda. Selahattin Demirtaş serbest bırakılmalı. Abes bir davada verilen abes bir hapis cezası bunu değiştirmez” açıklamasını yaptı.
“Avrupa insan hakları sistemine yeni bir saldırı daha”
Alman koalisyon hükümeti ortaklarından Yeşiller Partisi’nin milletvekili ve Almanya-Türkiye Parlamenterler Grubu Başkanı Max Lucks da sert tepki gösterdi.
Lucks, sosyal medya hesabında yaptığı açıklamada, Demirtaş ve Yüksekdağ hakkındaki mahkumiyet kararlarını “Avrupa insan hakları sistemini hedef alan yeni bir saldırı” olarak nitelendirdi, “Türkiye’deki demokratların yanındayız ve Yüksekdağ ile Demirtaş’ın derhal serbest bırakılmasını talep ediyoruz” ifadelerini kaydetti.
“Erdoğan demokrasiyi imha etmeye devam ediyor”
Avrupa Parlamentosu Türkiye Raportörü Nacho Sanchez Amor ise tepkisini Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in geçen hafta Brüksel’de yaptığı görüşmelere işaret ederek gösterdi:
“Demirtaş’a yapılan haksızlık, Mehmet Şimşek’in Türkiye ekonomisinin güvenilirliğini satmak için yaptığı turların neden fos çıktığını gösteriyor. Bu tür eylemler ve arızalı bir yargı sistemi, Türkiye’nin güvenilirliğini zayıflatmaktadır. Bedeli mi? Adaletin sürekli sorgulandığı bir ortama hiçbir şirket tam olarak güvenemez.”
Avrupa Parlamentosu milletvekillerinden Thijs Reuten de bir açıklama yaptı. Sosyalistler ve Demokratlar İlerici İttifakı (S&D) üyesi Reuten, haklarında mahkumiyet kararı verilen Demirtaş ve diğer siyasetçilere verilen onlarca yıl hapis cezalarının savunulacak bir yanı bulunmadığının altını çizdi.
“Bunun sonuçları olmak zorunda” diyen Reuten, AİHM’in Demirtaş’ın serbest bırakılması yönündeki kararını anımsatarak, “Erdoğan Türkiye demokrasisini imha etmeye devam ediyor” dedi.
Demirtaş “Seni başkan yaptırmayacağız” sözünün bedelini mi ödüyor?
Türkiye’deki gelişmeleri yakından izleyen uluslararası uzmanlar da Kobani davasından çıkan mahkumiyet kararları hakkında değerlendirmelerini paylaştı.
Washington merkezli Ortadoğu Enstitüsü Türkiye Programı Direktörü Gönül Tol, “Erdoğan’ın rota düzeltme konusunda hiçbir zaman ciddi olmadığının son işareti” olarak nitelendirdiği mahkumiyet kararları için şu değerlendirmeyi yaptı:
“Türkiye, 2014 Kobani protestoları nedeniyle Kürt yanlısı partinin eski yetkililerini mahkum etti. Mahkeme, Demirtaş’ı protestoları kışkırttığı gerekçesiyle 40 yıldan fazla hapis cezasına çarptırdı. Bence Kobani protestoları, Erdoğan’ın Kürtlerin başkanlık hayallerine destek vermeyeceğini anladığı andı. Bu durum Demirtaş’ın 2015’te ‘Erdoğan’ı başkan yaptırmama’ sözü vermesiyle daha da netleşti ve Demirtaş bu sözünün bedelini ağır bir şekilde ödüyor. Tıpkı Kavala davası gibi bu da siyasi bir dava ve Türk milliyetçileriyle ittifakı göz önüne alındığında Erdoğan için rotayı düzeltilmesi daha da zor bir dava.”
Johns Hopkins Üniversitesi Öğretim Üyesi Lisel Hintz, davada verilen haksız cezaların iki şey gösterdiğine dikkat çekerek şunları kaydetti:
“1)’Türkiye’nin demokrasisi dirençlidir’ iddialarının doğruluğu rejime mi yoksa muhalefete mi baktığınıza bağlı. 2) Rejim, Kürtleri ağır ve görünür bir şekilde siyasi olarak cezalandırarak paçayı kurtarabileceği hesabını yapıyor.”
