Devlet içinde devlet olarak faaliyet gösteren Lübnanlı silahlı grup Hizbullah’ın rolü, etkisi ve gücü pek çok kişiyi şaşırtmaya devam ediyor.
İsrail’in Gazze’ye savaş açmasından bu yana geçen bir yıl boyunca Hizbullah ve İsrail, İsrail’in Lübnan’la olan kuzey sınırında neredeyse her gün karşılıklı ateş açtı. Bu durum İsrail’in Hizbullah liderlerini hedef aldığını iddia ettiği Beyrut ve Lübnan’ın diğer bölgelerini bombalamasıyla doruğa ulaştı. Sonuç olarak, Hizbullah’ın 32 yıllık lideri Hasan Nasrallah ve diğer bazı üst düzey liderler ve komutanlar öldürüldü ve birçok gözlemcinin deyimiyle bir güç boşluğu oluştu.
İsrail’in 1982’de Lübnan’ı işgal etmesine tepki olarak kurulan Hizbullah o zamandan bu yana modern Lübnan’daki en güçlü gruplardan biri haline geldi; iç ve dış siyasi erişimi, sosyal çekiciliği ve göz korkutucu askeri yetenekleri bir araya getirdi.
Hizbullah’ın siyasi etkisi nedir?
Hizbullah’ın hem silahlı bir grup hem de siyasi bir örgüt olarak kimliği ve kapsamlı sosyal yardım programı, gruba Lübnan’ın parçalanmış demokratik siyasi sistemi içinde önemli bir ağırlık kazandırmıştır.
Hizbullah’ın resmi müttefiki olmamakla birlikte onu destekleyen sempatizan siyasi partiler ağıyla yakın bağları, gruba Lübnan parlamentosunda ve ulusal hükümetin ilerlemesinde belirleyici bir rol kazandırmıştır.
Ancak son yıllarda Hizbullah’ın siyasi kaderi, Suriye rejiminin silahlı güçlerini desteklemek için savaşçılarını gönderdiği Suriye iç savaşına tartışmalı bir şekilde dahil olması ve Lübnan’ın ekonomik ve siyasi durgunluğu nedeniyle baskı altına girdi. 2022 seçimlerinde parlamentodaki en büyük bloğu elinde tutmasına rağmen çoğunluğu kaybetmesine yol açan bu durum, gruba yönelik halk desteğini zayıflattı.
Hizbullah’ın, 200 kişinin ölümüne ve 7.000 kişinin yaralanmasına neden olan yıkıcı Ağustos 2020 Beyrut liman patlamasına yol açan olaylara karıştığı yönündeki suçlamalara rağmen siyasi varlığını sürdürmesinin en önemli nedeni kapsamlı sosyal yardım sistemidir.
Ülkenin en mahrum bölgelerinde faaliyet gösteren Hizbullah, hastanelerin, okulların ve sosyal yardım kuruluşlarının işletilmesini denetleyerek grubun devlet içinde devlet olarak ün kazanmasını sağlıyor.
Hizbullah’ın iç yapısı nasıldır?
Hizbullah’ın iç yapısı son derece merkeziyetçi ve hiyerarşik olup, liderliği öncelikle Şura Konseyi tarafından yönlendirilmektedir.
Şura Konseyi’nin tepesinde genel sekreter oturuyor. Cuma gününe kadar bu görev Hasan Nasrallah tarafından yerine getiriliyordu. Ancak İsrail’in Beyrut’un bir banliyösüne düzenlediği hava saldırısında öldürülmesinden bu yana, halefi belirlenmedi.
Şura Konseyi’ne bağlı beş ayrı organ bulunmaktadır; Siyasi, Parlamenter, Yürütme, Yargı ve Cihat Konseyleri.
Siyasi ve Parlamenter Konseylerin işlevleri büyük ölçüde isimlerinden de anlaşılmaktadır; birincisi Hizbullah’ın siyasi stratejilerini ve ittifaklarını sürdürmekten sorumluyken, ikincisi grubun parlamento faaliyetlerini yönlendirmektedir.
Yürütme Konseyi, grubun sosyal hizmetleri ve mali işlerinin yanı sıra İran’la olan kritik ittifakın sürdürülmesinden de sorumludur.
Son olarak, Yargı Konseyi grubun dini ilkelerini korumasını sağlarken, Cihat Konseyi grubun askeri faaliyetlerini denetler.
İsrail güçleri 7 Ekim’den bu yana hangi Hizbullah liderlerini öldürdü?
Hamas’ın İsrail’in güneyine düzenlediği ve 1.139 kişinin öldüğü saldırıdan bir gün sonra, 8 Ekim 2023’te başlayan ve İsrail’in kuşatma altındaki bölgeye yönelik devam eden saldırılarına karşılık olarak Hamas ile ittifak kurmasından bu yana Hizbullah’ın birçok komutanı öldürüldü.
Son haftalarda, bu cinayetler Hizbullah’ın en kıdemli üyelerinden bazılarını da içerdi ve aslında grubu eleştirenlerin çoğunun gözünde “başını kesti”.
- Hassan Nasrallah: Grubun genel sekreteri olan Nasrallah, Şubat 1992’den beri grubun faaliyetlerinin genel kontrolünü elinde tutuyordu. İsrail’in 27 Eylül 2024’te Beyrut’a düzenlediği bir hava saldırısında öldürüldü.
- Wissam al-Tawil: “Jawad” olarak bilinen, elit Radwan gücündeki bir birimin başkan yardımcısı ve grubun İsrail’in Gazze savaşına katılmasından bu yana öldürülen ilk üst düzey komutanlardan biriydi. İsrail’in 8 Ocak 2024’te Güney Lübnan’a düzenlediği bir hava saldırısı sırasında öldürüldü.
- İsmail el-Zin: İsrail tarafından elit Radvan Gücü’nde üst düzey bir rol oynamakla suçlanan üst düzey bir Hizbullah komutanı. Bu iddia grubun kendisi tarafından hiçbir zaman doğrulanmadı, sadece öldüğü kabul edildi. İsrail’in 31 Mart 2024 tarihinde Güney Lübnan’da düzenlediği bir hava saldırısında öldürülmüştür.
- Ali Ahmad Hussein: Kuzey İsrail’e yönelik saldırılarda kritik bir rol oynadığı söylenen, grup içinde güçlü bir figür. Öldüğü sırada Ali Ahmed Hüseyin Hizbullah’ın elit Radvan Gücü’nün komutanıydı. İsrail’in 8 Nisan 2024 tarihinde Lübnan’ın güneyindeki as-Sultaniye’ye düzenlediği hava saldırısında öldürüldü.
- Fuad Shukr: Üst düzey bir Hizbullah askeri komutanı olan Shukr, grubun birçok önemli operasyonunda yer aldı, iddiaya göre 1983 Beyrut’taki Lübnan’daki Çok Uluslu Güç (MNF) kışlasının bombalanması ve 307 kişinin öldürülmesi de dahil. Şükr, 30 Temmuz 2024 tarihinde Beyrut’ta düzenlenen bir İsrail hava saldırısında öldürülmüştür.
- İbrahim Akil: Grup içinde önemli bir figür olan Akil, Hizbullah’ın silahlı kuvvetlerinin ikinci komutanı ve grubun elit Radvan Gücü’nün üst düzey lideriydi. İsrail’in 20 Eylül 2024’te Beyrut’a düzenlediği bir hava saldırısı sırasında öldürüldü.
- Ali Karki: Hasan Nasrallah ile birlikte öldürülen Karki, Hizbullah’ın Güney Lübnan’daki birliklerinin komutanıydı. İsrail’in 27 Eylül 2024’te Beyrut’a düzenlediği bir hava saldırısında öldürüldü.
- Nabil Kaouk: Müslüman bir lider ve siyasetçi olan Kaouk, Hizbullah’ın Yürütme Konseyi Başkan Yardımcısı olarak görev yaptı. İsrail’in 28 Eylül 2024 tarihinde Beyrut’ta Hizbullah’ın altyapısını hedef alan bir hava saldırısında öldürüldü.
Hizbullah’ın cephaneliğinde ne var?
İsrail’in son saldırılarından önce Hizbullah, cephaneliğindeki tahmini 130.000 roketle dünyanın en zorlu devlet dışı silahlı gruplarından biri olarak kabul ediliyordu.
Hizbullah’ın hassas güdümlü füzeler, insansız hava araçları, tanksavar füzeleri ve İsrail topraklarının derinliklerine ulaşabilen çok sayıda roketten oluşan geniş bir askeri donanıma sahip olduğu söyleniyor.
Grubun İsrail’e karşı devam eden silahlı direnişine ek olarak, tahminen 20.000 ila 50.000 savaşçısının çoğu, grubun 2012’den itibaren Beşar Esad’ın Başkanlık rejimini desteklemek için resmi olarak konuşlandığı Suriye’de ek savaş deneyimi kazandı.
Hizbullah’ın askeri gücü, 1982’de grubun kurulmasında biçimlendirici bir rol oynamanın yanı sıra, o tarihten bu yana on yıllar boyunca onunla birlikte hareket etmeye devam eden müttefiki İran’ın önemli mali ve askeri desteğinden yararlandı.
