New York belediye başkanının Ermeni soykırımı konusundaki sessizliği, İsrail’in Gazze’deki soykırımını kınamayı reddetmesine benziyor…
Jesse Hagopian - https://truthout.org/
04 Ekim 2024
New York Belediye Başkanı Eric Adams, kendisini rüşvet almak, dolandırıcılık yapmak ve yasadışı yabancı kampanya bağışları talep etmekle suçlayan federal yolsuzluk suçlamaları nedeniyle kapsamlı bir iddianame ile karşı karşıya. Türk yetkililerle uzun süredir devam eden bir komployu içeren suçlamalar, Adams’ın Manhattan’da bir Türk konsolosluğu için hızlı onaylar ve Türk hükümetinin çıkarlarına hizmet eden diğer avantajlar da dahil olmak üzere siyasi iyilikler karşılığında cömert hediyeler ve kampanya katkıları kabul ettiğini iddia ediyor.
Ancak şunu açıklığa kavuşturalım: Medya kuruluşları Adams’ın itfaiyeye, kurallara uygun olmayan bir Türk konsolosluğunu onaylaması için baskı yaptığına dair duvardan duvara haberler yayınlarken, onun en korkunç ve ahlaksız eylemlerinden birine çok az ilgi gösterdiler: Adams’ın Türkiye’nin Ermenilere yönelik soykırımı konusunda sessiz kalacağına dair verdiği iddia edilen söz.
Benim için bu mesele ne belirsiz ne de uzak: Hem Afro-Amerikan hem de Ermeni kökenli biri olarak, Adams’ın bu soykırımı örtbas etme kararının şiddetini ve ihanetini içgüdüsel ve dolaysız olarak deneyimliyorum.
Adams’a karşı federal iddianame devletler:
21 Nisan 2022’de Türk yetkili Adams’ın çalışanına mesaj göndererek Ermeni Soykırımını Anma Günü’nün yaklaştığını belirtti ve Adams’ın Ermeni Soykırımı hakkında herhangi bir açıklama yapmayacağına dair güvence istedi…. Adams’ın çalışanı, Adams’ın Ermeni Soykırımı hakkında bir açıklama yapmayacağını teyit etti. Adams böyle bir açıklama yapmamıştır.
Bu benim için soyut bir mesele değil. Anne tarafımdan büyük büyükbabam Ardaş Hagopyan, 1915 yılında Ermenice “Büyük Felaket” anlamına gelen Medz Yeghern olarak bilinen Ermeni soykırımı başladığında ülke dışındaymış. Döndüğünde ailesinin çoğunun katledildiğini öğrendi. 24 Nisan 1915’te Ermeni entelektüeller bugün Kırmızı Pazar olarak adlandırılan günde tutuklanarak, günümüz Türkiye’sinin öncülü olan Osmanlı İmparatorluğu tarafından Ermenilerin sistematik olarak yok edilmesinin başlangıcına işaret ettiler.
Osmanlı hükümeti yaygın tehcir ve toplu katliamlar gerçekleştirerek tahminen 1,5 milyon Ermeni’nin hayatına mal oldu. Birçok Ermeni Suriye çöllerinde aç, susuz ve barınaksız ölüm yürüyüşlerine zorlanmıştır. Binlercesi açlıktan, yorgunluktan veya maruz kalmaktan ölürken, diğerleri acımasızca infaz edildi. Kadınlar ve çocuklar da tecavüz ve kaçırma gibi korkunç şiddet olaylarına maruz kalırken, erkekler ya öldürüldü ya da çalışma kamplarına gönderildi. Amaç, Ermeni varlığını imparatorluktan tamamen silmekti. Kitaplarında, Survivors: An Oral History of the Armenian Genocide adlı kitaplarında Donald E. Miller ve Lorna Touryan Miller, hayatta kalan bir kişinin hatıralarını belgelemektedir:
Köye giderken yolun her iki tarafı da cesetlerle doluydu. Kendi gözlerimle binlerce ceset gördüm…. O kadar kötüydü ki her yer kokmaya başladı, böylece [Türkler] tüm cesetleri topladılar ve üzerlerine gazyağı dökerek yaktılar.
Siyah bir Ermeni olarak Adams’ın soykırımı inkârını özellikle derin bir ihanet olarak görüyorum. Baba tarafımdaki atalarım, milyonlarca Afrikalının ölümüne neden olan Atlantik ötesi köle ticareti soykırımını ifade eden ve “Büyük Felaket” anlamına gelen Swahili dilinde bir kelime olan Maafa’dan kurtuldu.
New York’un ikinci siyahi belediye başkanı olan Adams, kölelik gibi tarihi zulümlerin ağırlığını elbette biliyor, bu nedenle gücünü ve yetkisini başka bir halkın soykırımını inkar etmek için kullandığını görmek özellikle acı verici.
Ermeni soykırımının inkârı sadece Ermenilerin tarihsel acılarını silmekle kalmamıştır, Fakat aynı zamanda, yakın zamanda Artsakh (Dağlık Karabağ) Cumhuriyeti’ndeki Ermenilere yönelik etnik temizliğin de gösterdiği gibi, devam eden kötü durumlarına da katkıda bulunmuştur.
2023 sonbaharında Azerbaycan Artsakh’ta yüzlerce Ermeni’yi öldürdü ve 120’sini zorla yerinden etti,000, yani neredeyse Cumhuriyetin tüm Ermeni nüfusu – kısmen İsrail’den gelen askeri yardım sayesinde mümkün olan bir eylem. Bu kitlesel katliam, şiddetin boyutuna rağmen ABD haberlerinde sadece bir bip olarak kaydedildi.
Bu trajik yer değiştirmeden sadece aylar önce, Adams’ın yönetiminde yer alan eski bir New York belediye başkan yardımcısının, hükümeti tarafından finanse edilen Azerbaycan’a ücretsiz bir gezi düzenlemesi rahatsız edicidir. Federal ajanlar tarafından evi basılan bu yardımcının Azerbaycan ve Türk hükümetleriyle doğrudan bağlantıları vardı. Adams’ın yönetimi ile bu yabancı hükümetler arasındaki yakın ilişki, daha geniş ittifaklarının Ermenilerin insan hakları yerine stratejik çıkarlara nasıl öncelik verdiği konusunda ciddi sorular ortaya çıkarmaktadır.
Adams’ın soykırımı inkârı ne kadar aşağılayıcı olsa da, onu benzersiz kılmıyor. Aslında bu durum onu, ABD’nin milyonlarca yerli ve Afrikalı insanın öldürülmesindeki kendi suçunu silmeye yönelik çabalarıyla başlayan uzun bir geleneğin içine yerleştirmektedir. Buna ek olarak, ABD’nin Ermeni soykırımını resmi olarak tanıması bir asırdan fazla sürdü ve nihayet 2021’de – diğer birçok ulusun kabul etmesinden çok sonra – bunu yaptı. Bu gecikme tarihsel kanıtların eksikliğinden değil, ABD’nin petrol zengini Orta Doğu’da kilit bir oyuncu olan Türkiye ile olan stratejik ittifakından kaynaklanıyordu.
Ermeni soykırımının inkârı sadece Ermenilerin tarihsel acılarını silmekle kalmamış, aynı zamanda devam eden kötü durumlarına da katkıda bulunmuştur.
Türk lobi grupları, Ermeni soykırımını inkar etmek ya da önemsiz göstermek için ABD politikasını etkilemede agresif bir rol oynamıştır. Julien Zarifian’ın The United States and the Armenian Genocide adlı kitabında yazdığı gibi: Tarih, Hafıza, Siyaset, “Modern Türk lobiciliği çoğunlukla iki kuruluş tarafından yürütülmektedir: Amerika Türk Koalisyonu (TCA) ve Türk Amerikan Dernekleri Asamblesi (ATAA)…. Genel olarak, bu çeşitli ve genellikle iyi koordine edilmiş Türk lobiciliği … Ermeni Soykırımının ABD tarafından tanınmamasında önemli bir rol oynamıştır.”
Bunlar ve diğer lobi grupları Türkiye’nin çıkarlarını desteklemeleri için siyasetçilere baskı yapmak ve resmi söylemin inkar söylemi olarak kalmasını sağlamak amacıyla kampanyalar düzenlemek için milyonlarca dolar harcadı.ABD’nin petrole erişim de dahil olmak üzere jeostratejik çıkarlarını korumak için Türkiye’yi kullanmakta zaten stratejik bir çıkarı vardı.
Bu silme modeli Ermeni soykırımının çok ötesine uzanmaktadır. Bugün ABD’de, sağ kanadın yanlış bir şekilde eleştirel ırk teorisi olarak adlandırdığı şeye saldırarak Siyahların tarihi ve diğer beyaz olmayan insanların tarihleri hakkındaki gerçekleri silmek ya da çarpıtmak için benzer bir kampanyaya tanık oluyoruz. Şaşırtıcı bir şekilde, ABD’deki sistemik ırkçılığın tarihi hakkında dürüst eğitimi kısıtlamayı amaçlayan bu yasalar şu anda tüm devlet okulu öğrencilerinin neredeyse yarısını etkiliyor. Florida Eyaleti Eğitim Kurulu, 1823 ya da 1923’te değil, 2023’te köleliğin Siyahlara “kişisel fayda” sağladığını ileri süren eyalet standartlarını dayattı. Ülkenin dört bir yanındaki politika yapıcılar ırk, cinsiyet ve cinsellik konularını ele alan binlerce kitabı yasaklayarak öğrencilerin tarihin tam ve dürüst bir anlatımına erişimini daha da kısıtladı – ve Amerikan Kütüphane Derneği yasaklı kitap sayısının tüm zamanların en yüksek seviyesinde olduğunu bildiriyor. Çocuklara yalan söylemeyi reddeden ve ABD’deki ırkçılık tarihi hakkında gerçekleri öğreten öğretmenler giderek daha fazla saldırı altında kalmaktadır. İsrail’in Gazze’de gerçekleştirdiği soykırımın sınıfta tartışılmasına izin veren eğitimciler özellikle yoğun bir saldırı altında.
Bugün İsrail, Türkiye ile birlikte Ermeni soykırımını inkâr etmeye devam eden az sayıdaki ülkeden biri olmaya devam etmektedir. İsrail’in Ermeni soykırımını tanımayı reddetmesinin acı ironisi, bu vahşetin Adolf Hitler’in 6 milyon Yahudi’nin öldürülmesiyle sonuçlanan Holokost’u planlarken örnek aldığı şey olmasıdır. Hitler, 1939’da Polonya’nın işgalinden önce askeri komutanlarına yaptığı tüyler ürpertici bir konuşmada şöyle demişti: “Bugün kim Ermenilerin yok edilmesinden bahsediyor?” Hitler’in bu açıklaması bize dünyanın Ermeni soykırımının faillerini sorumlu tutmadaki başarısızlığının Nazi rejimini Yahudi halkına karşı kendi soykırım vahşetini gerçekleştirme konusunda cesaretlendirdiğini hatırlatmalıdır. Bu tarih göz önüne alındığında, İsrail’in Ermeni soykırımını inkâr etmeye devam etmesi özellikle endişe vericidir.
Adams’ın Ermeni soykırımı konusundaki sessizliği, İsrail’in Gazze’deki soykırımını kınamayı ya da ateşkes çağrısında bulunmayı reddetmesini yansıtmaktadır. Bunun yerine Adams, insan hakları örgütleri, uluslararası kuruluşlar ve 800’den fazla akademisyen ve soykırım uzmanı, İsrail’in Gazze’deki askeri eylemlerinin- toplu katliamlar, okulların bombalanması ve sivil altyapının tahrip edilmesi dahil – uluslararası hukuka göre soykırım için yasal eşiği karşıladığı konusunda uyarıda bulunsa da İsrail’e tereddütsüz destek verdi. Adams bir keresinde “New York ve İsrail arasında kopmaz bir bağ var ve bunu geliştirmeye devam edeceğiz,” dedi. “Ve bunu belediye başkanı olarak yapmaya devam edeceğim için çok şanslıyım.”
Mayıs ayında, aralarında eski Starbucks CEO’su Howard Schultz’un da bulunduğu çok sayıda milyarder ve iş dünyası devi arasında bir WhatsApp sohbeti gerçekleştirilmişti; Dell’in kurucusu ve CEO’su Michael Dell ve Jared Kushner’in kardeşi Joshua Kushner’in de aralarında bulunduğu bazı milyarderler ve iş dünyasının önde gelen isimleri arasında geçen ve Columbia Üniversitesi’ndeki Filistin yanlısı protestoları bastırması için Adams’a baskı yaptıklarını gösteren bir WhatsApp konuşması sızdırıldı. Öğrenciler Hamilton Hall’u işgal etmiş ve o yılın başlarında Gazze’de İsrail askeri güçleri tarafından acımasızca öldürülen 6 yaşındaki Filistinli kız Hind Rajab’ın onuruna Hind’s Hall adını vermişlerdi. WhatsApp grubunun bir üyesi The Washington Post‘a o ay Adams’a yasa kapsamında izin verilen azami miktar olan 2,100 dolar katkıda bulunduğunu bildirdi.
The Washington Post tarafından rapor edildiği üzere, “Sohbet üyelerinin Adams ile video görüşmesi yapmasından dört gün sonra, öğrenci protestocular bir kampüs binasını işgal etti ve Columbia başkanı binayı boşaltması için polisi kampüse davet etti. Polis memurları düzinelerce protestocuyu uzaklaştırdı ve tutukladı, bu sırada öğrencileri itti, vurdu ve sürükledi.”
Adams’ın milyarder Siyonistlerin istekleri doğrultusunda Gazze’de soykırımı protesto eden öğrencilere baskı uygulaması ve Ermeni soykırımını inkar etmek için Türkiye’den para kabul etmesi, insan hakları ve tarihi gerçekler yerine siyasi ve mali ittifaklara öncelik verme konusundaki rahatsız edici istekliliğini göstermektedir.
Adams hakkındaki federal iddianame, uygunsuz gerçekleri gizleme çabalarının ne kadar ileri gidebileceğini ortaya koyuyor. İddianameye göre, Mart 2019’da bir Adams çalışanı, Türkiye’ye olası bir seyahat hakkında kendisiyle mesajlaşırken, çalışanı “Lütfen bana gönderdiğin tüm mesajları sil” talimatını verdi. İddianamede Adams’ın bu talimata “Her zaman siliyorum” diye karşılık verdiği belirtiliyor. Bu kanıt silme eylemi, ister siyasi yolsuzluk olsun isterse çıkarlarına hizmet ettiğinde soykırımları ve tarihi zulümleri inkar etmek olsun, rahatsız edici gerçekleri gizleme konusundaki daha geniş rahatlığını yansıtıyor. Kayıtları silmeye yönelik bu rahat tutum, insanların rahatsız edici bulduğu geçmişleri silmeye veya inkar etmeye yönelik daha büyük girişimlerin bir mikrokozmosudur.
Ünlü psikiyatrist ve travma uzmanı Judith Herman, Travma ve İyileşme adlı kitabında şöyle yazıyor: “Zulümlere verilen olağan tepki onları bilinçten kovmaktır. Toplumsal sözleşmenin bazı ihlalleri yüksek sesle dile getirilemeyecek kadar korkunçtur: dile getirilemez kelimesinin anlamı budur.”
Herman’ın bu içgörüsü, toplumların soykırım ve diğer vahşetleri neden sıklıkla inkâr ettiğini ya da küçümsediğini açıklamaya yardımcı olmaktadır. Bu olayların dehşeti yüzleşmeyi zorlaştırıyor, ancak Herman bu tür bir inkârın tehlikesinin de farkında. Şöyle devam ediyor: “Ancak zulümler gömülmeyi reddeder. Zulmü inkâr etme arzusu kadar güçlü olan bir diğer şey de inkârın işe yaramadığına dair inançtır.”
Bugün İsrail, Türkiye ile birlikte Ermeni soykırımını inkâr etmeye devam eden birkaç ülkeden biri olmaya devam etmektedir.
Ermeni soykırımı, Holokost, Amerikan yerlilerine yönelik soykırım, Atlantik ötesi köle ticareti ve Gazze’de devam eden şiddetin tarihi, tarihi hatırlamama ve rahatsız edici gerçeklerle yüzleşmeyi reddetme ortak noktasıyla birbirine bağlıdır. Adams’ın pervasızca rüşvet alması manşetlere çıksa da, en önemli ahlaki suçları olan Ermeni soykırımını ve Gazze’deki soykırımı inkâr etmesi ABD’li siyasetçiler arasında alışılmadık bir durum değildir. Milyarderlerin emrindeki bu yetkililer, yurtdışındaki soykırımları inkâr etmeye heveslidirler çünkü bu zulümler üzerindeki spot ışıklarının dönüp dolaşıp ABD’nin yerinden edilme, etnik temizlik ve soykırımdan oluşan acımasız mirası üzerinde parlamasından korkarlar.
Yazar, aktivist ve Alliance Universelle des Femmes pour la Paix par l’Education (Eğitim Yoluyla Barış için Uluslararası Kadın İttifakı) organizatörü olan Zabel Yesayan, soykırım başladığında Osmanlı hükümeti tarafından tutuklanıp tehcir edilmek üzere hedef alınan Ermeni aydınlar listesindeki tek kadındı; Yine de Bulgaristan’a kaçmayı ve hayatta kalmayı başardı. Yesayan 1909 yılında günümüz Türkiye’sinin Adana bölgesinde binlerce Ermeni’nin Osmanlı güçleri tarafından öldürülmesine tanık olduğu ve Ermeni soykırımının başlangıcı olan yıkımı belgeleyen Yıkıntıların İçinde başlıklı kitabında şöyle yazıyor: “Bu çok önemli … Hepimiz kanayan ülkemizi gerçek renkleriyle görelim, ona sert ve cesur bir şekilde bakmayı öğrenelim.”
Yesayan’ın bize söylediği gibi, görmemiz çok önemli. Hatırlamalıyız. Gerçeği dile getirmeliyiz. Ve bugünle hesaplaşmaktan kaçınmak için geçmişi gömmek isteyenleri sorumlu tutmalıyız. İddianame ile karşı karşıya olan Eric Adams olsa da, gerçek şu ki, ABD’deki okullardan dürüst tarihi yasakladığı ve Gazze’deki okulları bombaladığı için tüm siyasi sistem suçlanmalıdır.
Sadece bu gerçeklerle yüzleşerek şiddet ve inkâr döngüsünü kırabilir, şifa ve adalet çalışmalarına başlayabiliriz.
/Çeviri: A.Haluk Ünal/
