Seçim sürecini 16 konsolosluk ve yabancı kuruluştan bin 830 kişinin yanı sıra 22 yabancı ve uluslararası medya kuruluşundan 109 gazeteci izleyecek.
Öte yandan siyasi parti ve yerel sivil kuruluşlarının gözlemcileri dâhil isimleri doğrulanmış 9 bin 610 yerli gözlemci seçimleri izleyecek.
Kürdistan Parlamentosu seçimleri öncesinde, 215 bin 960 güvenlik görevlisi önceki gün saat 07.00’den itibaren sandık başına gitti. Oylama yerel saatle 18.00’de sona erdi.
Açıklanan verilere göre, Kürdistan Parlamento seçimlerinin özel oylamasında yaklaşık 29 bin oy geçersiz sayıldı. Biyometrik kart sahibi özel seçmenlerin %16,8’inin ya oy kullanmadığı ya da geçersiz oy verdiği belirlendi.
Komisyona göre, özel oylamaya güvenlik güçlerinin katılım oranı %96,6 olarak kaydedildi.
Kürdistan Bölgesi’nde parlamento seçimleri en son 2018’de yapılmıştı. Seçimlerde bu yıl ilk kez elektronik oylama sistemi kullanılacak.
Kürdistan Parlamentosu’nun 6. dönem seçimlerinde listeler, siyasi partiler ve bağımsız adaylar olmak üzere toplam 1.191 aday meclise girmek için yarışıyor. Adayların 368’i kadın.
Adayların partilere dağılımı ise şöyle:
- Kürdistan Demokrat Partisi: 190 aday
- Kürdistan Yurtseverler Birliği: 172 aday
- Halk Cephesi: 123 aday
- Yeni Nesil: 92 aday
- Kürdistan Bölgesi İttifakı: 84 aday
- Helwest Hareketi: 72 aday
- Değişim Hareketi (Goran): 64 aday
- Kürdistan İslami Birliği: 63 aday
- Kürdistan Adalet Topluluğu: 59 aday
- Ulusal İttifak: 59 aday
- Serdem Listesi: 41 aday
- Kürdistan İslami Hareketi: 35 aday
- Kürdistan İslami İlişkiler Hareketi: 15 aday
- Irak Türkmen Cephesi: 11 aday
Dört Bölgeli Sistem
Önümüzdeki günlerde yapılacak seçimlerde Kürdistan Bölgesi genelinde dört seçim bölgesi bulunuyor:
- Erbil: 34 sandalye – 2 kota sandalyesi
- Süleymaniye: 38 sandalye – 2 kota sandalyesi
- Duhok: 25 sandalye – 1 kota sandalyesi
- Halepçe: 3 sandalye
- Kürdistan Bölgesi genelinde, genel ve özel seçimler için bin 437 seçim merkezinde 7 bin 607 oy kullanma cihazı seçim günü oy kullanma işleminde hizmet verecek. Bunların bin 266’sı genel seçim, 165’i ise özel seçim için tahsis edildi.
-
Oylar için elektronik sistem
Bu seçimlerde ilk kez seçmenlerin oyları elektronik sistem üzerinden kaydedilip sayılacak. Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu tarafından denetlenecek olan seçimlerde kayıt dışı seçmenlerin oy kullanmasının engellenmesi için VVD sisteminden yararlanılacak. Yine oyların erken ve doğru sayımı için PECOS denilen cihazlardan yararlanılacak.
Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı Hakim Ömer Ahmed, seçimlerin son derece şeffaf ve güvenilir olacağını söyledi.
Birleşmiş Milletler Irak Yardım Misyonu’nun (UNAMI) Siyasi İşler ve Seçim Yardımlarından Sorumlu Özel Temsilci Yardımcısı Birleşmiş Milletler Irak Yardım Misyonu’nun (UNAMI) Siyasi İşler ve Seçim Yardımlarından Sorumlu Özel Temsilci Yardımcısı Claudio Kordon da Rûdaw’a yaptığı açıklamada, biyometrik ortamda yapılan kayıtların hileyi engelleyeceğini belirtti.
Kordon, seçim bu sayede seçimi sonuçlarının 24 saat içerisinde netleşeceğini dile getirdi.
Parlamentosuz ikinci seçim
Kürdistan Parlamentosunun ilk kurulduğu 1992 yılından sonra ilk kez aktif bir parlamentonun olmadığı bir zeminde seçimlere gidiliyor.
Irak Federal Mahkemesi 30 Mayıs 2023 tarihinde Kürdistan Parlamentosunun görev süresinin uzatılmasını “anayasaya aykırı olduğu” gerekçesi ile reddetmiş ve parlamentodan çıkacak her tür kararın yasal olmayacağına karar vermişti.
Bu nedenle Kürdistan Parlamentosu o tarihten bu yana çalışmalarını durdurmak durumunda kaldı. Bu nedenle 1992’den beri ilk defa aktif bir parlamento olmadan seçimlere gidilmiş olacak.
Seçimler Bağdat tarafından denetlenecek
Irak Federal Mahkemesinin kararı nedeniyle Kürdistan Bağımsız Yüksek Seçim ve Referandum Komisyonu da feshedildi. Bu nedenle altıncı dönem seçimleri Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu tarafından denetlenecek.
Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu aynı zamanda seçim sürecinin denetlenmesinden de sorumlu.
Sandalye sayısı düşürüldü
Irak Federal Mahkemesi 22 Şubat 2024 tarihinde 111 sandalyeli Kürdistan Parlamentosunda Türkmen ve Hristiyan bileşenlerin payına düşen 11 sandalyenin lağvedilmesine karar verdi.
Ancak Irak Seçim Komiserliği 20 Mayıs 2024 tarihinde yeni bir düzenleme yaparak bileşenlere 5 sandalye ayırılmasına karar verdi.
Yeni karara göre 100 sandalyeli parlamentoda bileşenler için 5 koya belirlenmiş olacak.
Altıncı dönem seçimleri için 823’ü erkek, 368’i kadın olmak için 1191 aday 100 sandalye için yarışacak. Bu adaylardan 38’i kota sandalyeleri için yarışa giriyor. Türkmenler Erbil ve Süleymaniye seçim bölgelerinde 2, Süryani, Keldani ve Ermeniler ise Erbil, Süleymaniye ve Duhok seçim bölgelerinde 3 sandalye sahibi olacak.
Seçim bölgelerinin genişletilmesi
Daha önce Kürdistan Bölgesi’nin tamamı tek seçim bölgesi iken bu dönem dört ayrı seçim bölgesi halinde düzenlendi.
Önceki seçimlerde seçmen Kürdistan Bölgesi’nin tamamında istediği parti ve adaya oy verebiliyordu. Ancak bu seçimlerde her seçmen sadece kendi seçim bölgesindeki parti ve adaya oy verebilecek.
Buna göre Erbil 34, Süleymaniye 38, Duhok 25 ve Halepçe de 3 sandalye ile parlamentoda temsil edilecek.
35 kişi yeniden aday
Bu seçinde yarışacak olan 1181 adaydan 35’i daha önce bir veya daha fazla dönem milletvekilliği yapmış adaylardan oluşuyor.
Kürdistan Demokrat Partisi’nden 7, Kürdistan Yurtseverler Birliği’nden de 7 aday daha önce milletvekilliği yapmış olan tecrübeli isimlerden oluşuyor.
Daha önce iki dönem milletvekili olan Türkmen milletvekili Muna Kahveci bu dönem için de aday olan isimlerden biri.
Yine önceki dönem Türkmen milletvekili Azad Ekrem Behram da yeniden aday oldu.
Bölge ülkelerinin de yakından takip edeceği seçimler yerel ve uluslararası basın camiası tarafından da yakından takip edilecek.
Seçim Komisyonunun kararı ile basın mensupları 62 seçim merkezinde seçimleri takip edip yayın yapabilecek.
/rûdaw/
